Ορφικοί Ύμνοι - Ύμνος εις Αθηνά (η Παναγία των Ελλήνων)

Αρχαίο κέιμενο :

Παλλὰς μουνογενής, μεγάλου Διὸς ἔκγονε σεμνή,
δῖα μάκαιρα θεά, πολεμοκλόνος, ὀβριμόθυμε, 
( ἄρρητ', εὐρήτη, μεγαλώνυμος, ἀντροδίαιτε·
ἣ τε διαΐσσεις ὑψαύχενας ἀκρωρείας,
ἠδ' ὄρεα σκιόεντα, νάπῃσί τε σὴν φρένα τέρπεις ).
ὁπλοχαρής, οἰστροῦσα βροτῶν ψυχὰς μανίῃσιν·
γυμνάζουσα κόρη, φρικώδη θυμὸν ἔχουσα.
Γοργοφόνος, φυγόλεκτρε, τεχνῶν μῆτερ πολύολβε.
ὁρμάστειρα, φίλοιστρε κακοῖς, ἀγαθοῖς δὲ φρόνησις
ἄρσην μὲν καὶ θῆλυς ἔφυς, πολεμήτοκε μῆτι.
αἰολόμορφε, δράκαινα, φιλένθεος, ἀγλαότιμε·
Φλεγραίων ὀλέτειρα Γιγάντων, ἱππελάτειρα.
Τριτογένεια, λύτειρα κακῶν, νικηφόρε δαῖμον,
γλαυκώφ', εὑρεσίτεχνε, πολυλλίστη βασίλεια
ἤματα καὶ νύκτας αἰεὶ νεάτῃσιν ἐν ὥραις,
κλῦθί μευ εὐχομένου, δὸς δ' εἰρήνην πολύολβον,
καὶ κόρην ἠδ' ὑγίειαν ἐπ' εὐόλβοισιν ἐν ὥραις.

Νεοελληνική απόδοση :

Ώ Παλλάδα μονογενής, που είσαι το σεμνό τέκνο του
μεγάλου Διός, σεβαστή μακαρία θεά, που διεγείρεις
τον θόρυβο του πολέου κρατερόκαρδε, ( Ανέκφραστη
και όμως ευκολοείπωτη, ένδοξε, που διαιτάσαι στα
σπήλαια, σύ υπερπηδάς τις υψηλές κορυφές των
βουνών και τρέχεις στα δασοσκεπή βουνά και
χαίρεσαι με την καρδιά σου γυρίζοντας στα φαράγγια)
Σύ αγαπάς τα όπλα, οιστρηλατείς ( ξεσηκώνεις )
τις ψυχές των ανθρώπων με μανίες, είσαι η κόρη που
γυμνάζεις και έχεις φρικτή οργή. Εσύ εφόνευσες την
Γοργόνα, αποφεύγεις το συζυγικό κρεββάτι, αλλά
είσαι η πολυευτυχισμένη μητέρα των τεχνών. Εσύ
παρέχεις παρορμήσεις, αγαπάς να ξεσηκώνεις οίστρο
στους κακούς, στους ανθρώπους όμως είσαι φρόνηση,
εγεννήθης έκ φύσεως αρσενική και θηλυκή, εσύ γεννάς
τους πολέμους, αλλά είσαι και η σύνεση. Ποικιλόμορφε,
που βλέπεις με οξύτητα, ενθουσιαστική, που έχεις
λαμπρά τιμή, εσύ εξωλόθρευσες τους Φλεγραίους
γίγαντες, εσύ οδηγείς του ίππους. Είσαι η Τριτογένεια,
μας απαλλάσσεις απο τα κακά, είσαι η θεά, που μας
φέρεις την νίκη, η γαλανομάτα, η ευφερίσκουσα τέχνες,
η βασίλισσα που δέχεται πολλές ικεσίες ημέρα και
νύχτα πάντοτε στις τελευταίες ώρες, άκουσε τις ευχές
μου και δώσε μας ειρήνη, που παρέχει πολύ ευτυχία,
και ικανοποίηση και υγεία μ' ευτυχισμένες ώρες.

Από το βιβλίο "ΟΡΦΙΚΑ" του Ιωάννη Πασσά . Το αρχαίο κείμενο απέδωσε στα νεοελληνικά ο διδ. της φιλολογίας κ. Σπύρος Μαγγίνας



 Προσωνύμια της Θεάς Αθηνάς - τα πιό δημοφιλή :

• Παρθένος
• Με το επίθετο αυτό λατρευόταν στον ναό του Παρθενώνα.

• Παλλάς
• Ίσως το προσωνύμιο να προέρχεται από τον Γίγαντα Πάλλαντα, τον οποίο σκότωσε η Αθηνά στη Γιγαντομαχία. Κατά άλλη εκδοχή πήρε το προσωνύμιο αυτό, επειδή γεννήθηκε από το κεφάλι του Δία πάλλοντας το δόρυ της.

• Γλαυκώπις
• Χρησιμοποιείται συχνά από τον Όμηρο. Έχει την έννοια γαλανομάτα (γλαυκός+ ωψ). Ενδιαφέρον είναι το ότι η κουκουβάγια (αρχ. γλαυξ), το ιερό πουλί της Αθηνάς, προέρχεται από την ίδια ρίζα, ίσως λόγω και των δικών της μεγάλων και λαμπερών ματιών.

• Αρεία
• Το προσωνύμιο αυτό το απέκτησε η θεά Αθηνά κατά τη δίκη του Ορέστη στον Άρειο Πάγο για το φόνο της μητέρας του, Κλυταιμνήστρας.

• Εργάνη
• Της αποδιδόταν το προσωνύμιο αυτό, καθώς ήταν προστάτιδα των τεχνιτών και της χειροτεχνίας.

• Πρόμαχος
• Με αυτή την προσωνυμία αποκαλούσαν την Αθηνά, όταν έμπαινε πάνοπλη στη μάχη.

• Πολιάς
• Η προσωνυμία αυτή της αποδιδόταν ως προστάτις θεά της Αθήνας και της Ακρόπολης.

                          Τα λιγότερο δημοφιλή :

 

•   Αγέστρατη: σημαίνει την οδηγό του στρατού. 
•  Αδάματη: σημαίνει την αδάμαστη.   
•   Αλαλκομενηίδα:  σημαίνει   εκείνη  που   είχε  ανατραφεί  στις Αλαλκομενές, πόλη της Βοιωτίας κοντά στο ρυάκι Τρίτωνα στα νότια της Κωπάίδας. 
• Αγελείη: που άγει λεία. 
•  Ακραία: γιατί βρισκόταν φρουρός στις κορυφές των βουνών. 
•  Αξιόποινη: επειδή τιμωρούσε δίκαια κάθε άνομη πράξη. 
•  Απατουρία; που σημαίνει ομοπάτρια, γιατί συμφωνούσε πάντα με τον πατέρα της, το Δία. 
•  Αρεία: γιατί ήταν πολεμική αλλά αντίπαλη του Άρη.

•   Ατρυτώνη: ακαταπόνητη, ακούραστη. 
•  Αφαία: που σημαίνει λαμπρή, γεμάτη   λάμψη.   
•    Βούλαία:   προστάτισσα   της   Βουλής,   των   πολιτικών δημοκρατικών θεσμών, όπως ο πατέρας της Βουλαίος Δίας. 

•   Δαμασίππη: γιατί ήξερε την τέχνη να δαμάζει τους ίππους- δεν είναι άσχετο  πως   βοήθησε  στην  κατασκευή   του  Δούρειου  Ιππου.   
•   Διός εκγεγαυία: γεννημένη από το Δία. 
•  Δορυθαρσής: που έχει θάρρος με τα δόρατα. 
•  Ειρηνοφόρος: γιατί έφερνε την ειρήνη. 
•  Επιπυργίτις: γιατί φρουρούσε πάνω στους πύργους.   Πρβλ.  ακραία.   
•  Ερυσίπτολις: που προστατεύει την πόλη.  
•  Εϋπλόκαμη: που έχει όμορφους πλοκάμους, μαλλιά.  
•  Ηϋκομος:   που   έχει   όμορφη   κόμη.   
•  Ηφαιστία:   γιατί συνεργαζόταν με τον Ήφαιστο στο εργαστήρι του. 
•  Ιππία: πάλι για τις γνώσεις της σχετικά με τα άλογα αλλά και με το υγρό στοιχείο και την καλλιέργεια της γης. 
•  Ιτωνία και Ιτωνιάδα: γιατί είχε ζήσει στην πόλη Ίτωνα της Θεσσαλίας. 
•  Καλίεργος: γιατί ήταν σπουδαία τεχνήτρα και έκανε όμορφα έργα. 
•  Κούρη Διός (Αιγιόχοιο): κόρη του Δία (που έχει την αιγίδα) 
•  Κουροτρόφα: γιατί ανέθρεψε του Κουρήτες αλλά και τον Εριχθόνιο. 
•  Λαοσσόα: που σώζει το λαό-στρατό. 
•  Ληίτιδα: που συνεργεί   στη λεία (πρβλ. αγελείη). 
•  Μηχανίτις: γιατί ήταν πολυμήχανη. 
•  Νίκη και Νικηφόρα: γιατί έφερνε τη νίκη. 
•  Οβριμοπάτρη: θυγατέρα ισχυρού πατέρα. 
•  Οξυδερξής και Οφθαλμίτις: γιατί γιάτρευε και τα μάτια. 
•  Περσέπολις: γιατί πορθούσε τις πόλεις. 
•  Πολύβουλη: που έχει πολλές βουλές-σκέψεις. 
•  Τελχινία: γιατί της είχαν φτιάξει άγαλμα οι Τελχίνες. 
•  Τριτογένεια και  Τριτογενής: γιατί ανατράφηκε  κοντά  στον ποταμό Τρίτωνα (βλ. και Αλαλκομενηις). 
•  Ταυροπόλα: γιατί λατρευόταν, όπως και η Άρτεμη στη Βραυρώνα με θυσίες ταύρων. 
•  Υγίεια: σα σχετισμένη με τη στρατιωτική ιατρική. 
•  Φρατρία: σαν προστάτισσα του θεσμού της φρατρίας όπως και πατέρας της ο φράτριος Δίας. 
•  Χαλινίτις: πάλι σα σχετική με τα άλογα και τους χαλινούς- είχε καθοδηγήσει το Βελλερεφόντη στην τιθάσευση του Πήγασου με το κατάλληλο πέρασμα του χαλινού. 
•  Χαλκίοικος: για τη σχέση της με τη μεταλλουργία.