Ευγονική - τι είναι και με τι πραγματεύεται

Ενα κοινό μυστικό ανάμεσα στις πιο προηγμένες χώρες του κόσμου μας διέρρευσε ξαφνικά και μας γέμισε ντροπή: οι ΗΠΑ, οι σκανδιναβικές χώρες, η Ελβετία, η Αυστρία, η Γαλλία, η Τσεχοσλοβακία, η Κίνα κ.ά. χρόνια τώρα επιχειρούσαν τάχα να βελτιώσουν τις «ράτσες» τους χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της επιλεγμένης υποχρεωτικής στείρωσης γυναικών οι οποίες παρουσίαζαν κάποια προβλήματα ευφυΐας και δυνατότητας κοινωνικής ένταξης.
­ Μα είναι δυνατόν να έχουν γίνει τέτοια επιστημονικά τερατουργήματα στον αιώνα μας;
«Οπως βλέπεις, Νίκο, έγιναν», συνέχισε η Σοφία, που τελειώνει την Ιατρική και ήταν ενημερωμένη.
­ Καλά, υπάρχει κάποια επιστημονική βάση σε αυτό το εγχείρημα;

«Κατ' αρχήν, η προσπάθεια αυτή αποσκοπούσε στη γενετική βελτίωση των λαών στους οποίους εφαρμοζόταν ή εφαρμόζεται ακόμη. Ο κλάδος αυτός της γενετικής λέγεται ευγονική και στη συγκεκριμένη περίπτωση αρνητική ευγονική, γιατί επιχειρείται η μείωση της συχνότητας των βλαβερών γονιδίων. Αντίθετα, όταν επιχειρείται η αύξηση της συχνότητας των πιο κατάλληλων για τον ανθρώπινο πληθυσμό γονιδίων, μιλάμε για τη θετική ευγονική. Τη θετική ευγονική εφάρμοσε στην πράξη ο νομπελίστας γενετικής Muller στη δεκαετία του '40, όταν προσπάθησε να υλοποιήσει το σχέδιό του με την ίδρυση τράπεζας σπέρματος το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε γυναίκα».
­ Και πώς διασφαλίζεται η επιτυχία της θετικής ή της αρνητικής επιλογής, Σοφία;
«Αυτή είναι η πιο καίρια ερώτηση. Μπράβο, Νίκο, έχεις πιάσει το νόημα σε βάθος. Γιατί ακριβώς εδώ γίνεται το λάθος, καθώς δεν υπάρχει καμία επιστημονική εγγύηση για το επιχειρούμενο αποτέλεσμα.
Αλλά ας αρχίσουμε με την αρνητική ευγονική, αυτό που στην πράξη μεταφράζεται σε υποχρεωτική στείρωση. Παρενθετικά σου λέω ότι υπάρχουν πάνω από 1.500 αρρώστιες στον άνθρωπο που ελέγχονται γενετικά, ότι ένα 5% των ανθρώπων υποφέρουν σε κάποιο στάδιο της ζωής τους από σοβαρές γενετικές αρρώστιες και ότι τα 8 στα 10 παιδιά που νοσηλεύονται στις παιδιατρικές κλινικές πάσχουν από κάποια γενετική ανωμαλία. Η εφαρμογή λοιπόν μιας επιλογικής διαδικασίας με τη στείρωση, που να μην επιτρέπει στις βλαβερές γενετικές ποικιλίες να περνούν στην επόμενη γενιά, θα μείωνε τη συχνότητα τέτοιων γονιδίων. Με αυτόν τον τρόπο θα οδηγούμασταν στον "υπεράνθρωπο"! Και η σκέψη αυτή είναι πολύ παλιά, κοντά στην εποχή του Δαρβίνου, όταν ο δαρβινισμός επιχειρήθηκε να εφαρμοσθεί και στον άνθρωπο.
Αλλά από τις δεκαετίες του '40 και του '50 έγινε γνωστό, όταν άρχισε να αναπτύσσεται η θεωρητική γενετική πληθυσμών, ότι μια διαδικασία συνεχούς στείρωσης των γενετικώς πασχόντων δεν ωφελεί πρακτικά. Γιατί, αν πάρουμε μιαν απλή περίπτωση, όπου μια αρρώστια εκδηλώνεται όταν ένα ζευγάρι, όπου και οι δύο είναι φορείς ενός βλαβερού γονιδίου, κάνει ένα γενετικά άρρωστο παιδί και επιχειρείται συνεχής στείρωση τέτοιων άρρωστων ατόμων πριν από την ηλικία αναπαραγωγής, χρειαζόμαστε 30 γενιές ή 1.500 χρόνια για να μειώσουμε στο μισό τη συχνότητα των φορέων, οι οποίοι βέβαια είναι πολύ περισσότεροι στον πληθυσμό από τους πάσχοντες.
Και αν έχουμε πιο περίπλοκες περιπτώσεις, οι οποίες ελέγχονται από περισσότερα από ένα γονίδια, τότε ο χρόνος γίνεται μεγαλύτερος αλλά και το αποτέλεσμα απρόβλεπτο, καθώς επηρεάζεται και από τους ανεξέλεγκτους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Δεν υπάρχει λοιπόν καμία επιστημονική κάλυψη στο εγχείρημα των υποχρεωτικών στειρώσεων».
­ Δηλαδή, εδώ έχουμε πάλι μια πολιτική παρέμβαση που αναστατώνει την κοινωνία χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Οι πολιτικοί, δεξιοί ή αριστεροί, συντηρητικοί ή προοδευτικοί, εισβάλλουν, χωρίς επιστημονική γνώση, σε πεδία άγνωστα γι' αυτούς και προκαλούν τεράστια κοινωνικά και ηθικά προβλήματα.
«Σαφώς. Γιατί ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί τις ηθικές και κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις τέτοιων ευγονικών εγχειρημάτων, όπως συνέβη και με τα pogroms των ναζί, τα οποία εκτελέστηκαν κάτω από το πρόσχημα ευγονικών σχημάτων. Ενας άλλος περιορισμός σε μερικά ευγονικά προγράμματα αφορά το πρόβλημα των αξιών. Γιατί χαρακτηριστικά που σήμερα αξιολογούνται καλά, όπως λ.χ. η ευφυΐα, η προσαρμοστικότητα, η πνευματική σταθερότητα, το κουράγιο, η ενεργητικότητα κ.ά., εκτός του ότι δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε γενετικά, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν αύριο θα είναι και θετικά.
Εκτός αυτού, ορισμένες αξίες μπορεί να θεωρηθούν αρετές για μιαν ομάδα και έγκλημα για μιαν άλλη. Ετσι βραβεύονται οι στρατηγοί μιας ομάδας γιατί εξολόθρευσαν μιαν άλλη ομάδα, για την οποία οι στρατηγοί αυτοί είναι εγκληματίες. Ο καθορισμός του τέλειου γενοτύπου είναι ακατόρθωτος, γιατί δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι καλοί χαρακτήρες σχετίζονται μεταξύ τους. Και υπάρχει ο κίνδυνος, όταν βελτιώνεται ένα χαρακτηριστικό που προκαλεί τον θαυμασμό, όπως λ.χ. το μουσικό ταλέντο ή η επιστημονική κλίση, να συσχετισθεί με τη βελτίωση και ενός αρνητικού, όπως λ.χ. η εγκληματικότητα, η κλεψιά, το ψέμα, η επιθετικότητα κ.ά.».
Η Σοφία και ο Νίκος άφηναν τη βεράντα τους που αγνάντευε το Δασάκι της Πάτρας και ο καθένας από τη μεριά του μονολογούσε γι' αυτά τα επιστημονικά εγκλήματα που διεπράχθησαν εν καιρώ ειρήνης και σε πολιτισμένες χώρες πάνω σε αδαείς και ανυπεράσπιστους ανθρώπους. Ολη η ντροπή του πολιτισμένου και καλλιεργημένου ανθρώπου στο μεγαλείο της!

Από το ΒΗΜΑ