Ο Βυζαντινός δικέφαλος αετός προήλθε από τον εβραϊκό δικέφαλο

Στὴν Βίβλο ὁ ἀετὸς ἐκφράζει τὴ θεϊκὴ δύναμη, τὴν ἐξουσία καὶ τὴν προστασία, ποὺ παρέχει ὁ Γιαχβὲ στὸν ἀγαπημένο του ἑβραϊκὸ λαό: «Διεμέριζεν ὁ ῞Υψιστος ἔθνη, ὡς διέσπειρεν υἱοὺς ᾿Αδάμ, ἔστησεν ὅρια ἐθνῶνκατὰ ἀριθμὸν ἀγγέλων Θεοῦ,καὶ ἐγεννήθη μερὶς Κυρίου ,λαὸς αὐτοῦ ᾿Ιακώβ, σχοίνισμα κληρονομίας αὐτοῦ ᾿Ισραήλ. Αὐτάρκησεν αὐτὸν ἐν γῇ ἐρήμῳ, ἐν δίψει καύματος, ἐν γῇ ἀνύδρῳ · ἐκύκλωσεν αὐτὸν καὶ ἐπαίδευσεν αὐτὸν καὶ διεφύλαξεν αὐτὸν ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ ,ὡς ἀετὸς σκεπᾶσαι νοσσιὰν αὐτοῦ καὶ ἐπὶ τοῖς νεοσσοῖς αὐτοῦ ἐπεπόθησε, δι εὶς τὰς πτέρυγας αὐτοῦ ἐδέξατο αὐτοὺς καὶ ἀνέλαβεν αὐτοὺς ἐπὶ τῶν μετα φρένων αὐτοῦ.» («Δευτερονόμιον»,λβ΄8-11.)Ὁ ἀετὸς παρουσιάζει κοινὰ στοιχεῖα μὲ τὸ λιοντάρι• ὅπως τὸ λιοντάρι θεωρεῖται ὁ βασιλιᾶς τῶν ζῴων ,ἔτσι καὶ ὁ ἀετὸς στὴν παραδοσιακὴ ἑβραϊκὴ τέχνη παρουσιάζεται ὡς ὁ βασιλιᾶς τῶν πουλιῶν . Μυστικιστικὰ σύμβολα ζωικῶν ἀναπαραστάσεων, κυρίως τοῦ ἀετοῦ, ὑπάρχουν σὲ ἱερὰ ἑβραϊκὰ σκεύη,σὲ καλύμματα βιβλίων τῆς Τορά,σὲ ἑπτάφωτες κι ἐννεάφωτες λυχνίες (μενορὰ καὶ χανουκιγιά) καὶ σὲ διακοσμήσεις συναγωγῶν.


Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὸν ἁπλὸ σὲ παλαιὲς ἀνὰ τὸν κόσμο ἑβραϊκὲς συναγωγὲς καὶ ἑβραϊκὰ μουσεῖα ἔχουν βρεθῆ καὶ δικέφαλοι ἀετοί,ὅπως ὁ εἰκονιζόμενος ἀπὸ τὴ συναγωγὴ τοῦ Χόντοροβ,ποὺ ἀνακαινίστηκε πρόσφατα μὲ τὴν ἀρωγὴ τοῦ Ἑβραϊκοῦ Μουσείου Διασπορᾶς τοῦ Τὲλ Ἀβίβ . Ὁ δικέφαλος ἀετὸς στὴν ἑβραϊκὴ παράδοση συμβολίζει τὴν μάχη μεταξὺ τοῦ ἑβραϊκοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ (ἑβραϊκοῦ) Σατανᾶ.

Σὲ ὡρισμένες περιπτώσεις ὁ δικέφαλος ἀετὸς ἀπεικονίζεται μὲ μιὰ κορώνα ἐπάνω
κι ἀνάμεσα ἀπὸ τὰ δύο κεφάλια,ἡ ὁποία δὲν συμβολίζει κάποια ἐπίγεια βασιλεία
ἀλλὰ τὴν ἐπουράνια βασιλεία τοῦ Γιαχβέ.

Τὰ γράμματα τῆς πινακίδας ἐμπρὸς ἀπὸ τὸν εἰκονιζόμενο δικέφαλο ἀετὸ τῆς συναγωγῆς ἀποτελοῦν τὴν τετραγράμματη ἑβραϊκὴ γραφὴ τοῦ ὀνόματος Γιαχβέ. Τὸ ὄνομά του ὁ Γιαχβὲ τὸ ἀποκάλυψε ὁ ἴδιος στὸν περιούσιο λαό του μέσῳ τοῦ Μωυσῆ: « Καὶ εἶπε Μωυσῆς πρὸς τὸν Θεόν · Ἰδοὺ ἐγὼ ἐξελεύσομαι πρὸς τοὺς υἱοὺς᾿ Ισραήλ, καὶ ἐρῶ πρὸς αὐτούς · ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν ἀπέσταλκέμε πρὸς ὑμᾶς . ἐρωτήσουσίμε · τί ὄνομα αὐτῷ ; τί ἐρῶ πρὸς αὐτούς; Kαὶ εἶπεν ὁ Θεὸς πρὸς Μωυσῆν λέγων· εἶμαι ὁ Γιαχβέ . καὶ εἶπεν ·οὕτως ἐρεῖς τοῖς υἱοῖς᾿ Ισραήλ.» («Ἔξοδος»,γ΄13-14.)

Ἑλληνορθόδοξοι ἀπολογητές ,στὴνπροσπάθειά τους νὰ «ἀποδείξουν» τὴν δῆθεν συνέχεια κι ὁμαλὴ μετάβασήμας στὸ Χριστιανισμό, ὑποστηρίζουν, ὅτι ὁ δικέφαλος ἀετὸς ἀποτελεῖ ἀρχαῖοἑλληνικὸ σύμβολο κι ἀπεικονίζει τοὺς δύο ἀετοὺς τοῦ Διός, οἱ ὁποῖοι σύμφωνα μὲ τὴ Μυθολογία πέταξαν ὁ ἕνας πρὸς Ἀνατολὰς κι ὁ ἄλλος πρὸς Δυσμὰς καὶ συναντήθηκαν ἐπάνω ἀπὸ τοὺς Δελφούς. Σὲ αὐτὴ τὴν περίπτωση ὅμως ἔχουμε δύο ἀετοὺς κι ὄχι ἕναν δικέφαλο• ἐξ ἄλλου οὐδεμία ἀρχαία ἑλληνικὴ παράσταση ἔχει ἀνευρεθῆ ,ποὺ νὰ ἀπεικονίζῃ δικέφαλο ἀετό. Ὁ δικέφαλος ἀετὸς ἀποτελεῖ ἕνα καθαρὰ παραδοσιακὸ ἑβραϊκὸ σύμβολο.

Ο δικέφαλος ἀετὸς σὲ κίτρινο «φόντο» καθιερώθηκε στὴν βυζαντινὴ σημαία ἀπὸ τὸν –μὴἝλληνα– αὐτοκράτορα Ἰσαὰκ Κομνηνὸ(1057-1059),ὁ ὁποῖος ἤθελε νὰ κυβερνήσῃ «ὑπὸ τὴν ἠθική του προστασία». Τὸ ἴδιο ἀκριβῶς ἔμβλημα χρησιμοποίησε καὶ τὸ Πατριαρχεῖο (προσθέτοντάς του μία ποιμαντορικὴ ράβδο στὸ ἀριστερὸ πόδι κι ἕνα αὐτοκρατορικὸ σκῆπτρο στὸ δεξί) κ ιὁ –ἐπίσηςμὴἝλλην– Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρις (1204-1222) στὸ Δεσποτᾶτο τῆς Νικαίας .Ἀργότερα προστέθηκε μία ρομφαία στὸ δεξὶ πόδι καὶ μία ὑδρόγειος μὲ σταυρὸ στὸ ἀριστερό,ἐνῷ παράλληλα μεγάλωσαν οἱ πτέρυγες, ἄνοιξαν τὰ ράμφη, μὲ τὴγ λῶσσα νὰ κρέμεται ,σημάδι ἀπειλητικότητας. Ἡ σημαία αὐτὴ διατηρήθηκε μέχρι τὸ 1261 ,ὁπότε προστέθηκε καὶ μία κορώνα ἐπάνω ἀπὸ τὰ δύο κεφάλια.

Οἱ Ἑβραῖοι συνεχίζουν νὰ χρησιμοποιοῦν τὸ δικέφαλο ἀετὸ ὡς συνέχεια τῆς παράδοσής τους,ἀλλὰ καὶ προκειμένου νὰ δείξουν τὴ στενὴ σχέση τῶν δύο θρησκειῶν, Ἰουδαϊσμοῦ καὶ Χριστιανισμοῦ. Τὸ σχετικὰ πρόσφατα ἱδρυθὲν Ἑβραϊκὸ Μουσεῖο τῆς Ἑλλάδος στὴν Ἀθήνα ἔχει ὡς ἔμβλημα τὸ δικέφαλο ἀετό. Ἡ Ἐκκλησία, πιστὴ ἐπίσης στὴν ἑβραϊκήτης παράδοση, χρησιμοποιεῖ τὸ ἴδιο ἔμβλημα κι ἔχει γεμίσει τοὺς χριστιανικοὺς ναοὺς κι ὅλα τὰ ναΐδρια τῆς Ἑλλάδας μὲ κίτρινες σημαῖες μὲ δικέφαλους ἀετούς.ἩἈθωνικὴ Πολιτεία χρησιμοποιεῖ ἐπίσης τὸ δικέφαλο ἀετὸ ὡς ἔμβλημα ἀλλὰ καὶ διάφοροι φορεῖς τοῦ σύγχρονου Ἑλληνικοῦ Κράτους, ὅπωςτὸ Γενικὸ Ἐπιτελεῖο Στρατοῦ, σωματεῖα ,ἑνώσεις, ἀθλητικοὶ σύλλογοι (Α.Ε.Κ.=Ἀθλητικὴ Ἕνωση Κωνσταντινούπολης, Π.Α.Ο.Κ.= Πανθεσσαλονίκειος Ἀθλητικὸς Ὅμιλος Κωνσταντινουπολιτῶν κ.ἄ.) κ.λπ., οἱ ὁποῖοι θεωροῦν, ὅτι ὁ δικέφαλος ἀετὸς ἀποτελεῖ κομμάτι τῆς ἑλληνικῆς πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς.

Οἱ βυζαντινιστὲς συνεχίζουν τὶς προσπάθειές τους γιὰ τὸν περαιτέρω ἀποπροσανατολισμὸ τῶν Ἑλλήνων κι ἔτσι δὲν δίστασαν νὰ τοποθετήσουν τὸ ἀλλότριο αὐτὸ σύμβολο ἀκόμη κι ἐπάνω ἀπὸ τὸν Παρθενῶνα στὸ ἐξώφυλλο τοῦ περιοδικοῦ «Ὀρθόδοξα Ἀστυνομικὰ Μηνύματα», τὸ ὁποῖο ἐπισήμως διανέμεται σὲ ὅλους τοὺς ἀστυνομικοὺς(βλ.«Δ»,τ.290).ΣτὴνπεριοδικὴἔκθεσητῆςἈρχιεπισκοπῆςἈθηνῶν «Χριστιανικὴ Ἀλληλεγγύη» (Φεβ.2006) ὁ διευθυντὴς τοῦ περιοδικοῦ ἀρχιμανδρίτης
Νεκτάριος Κιοῦλος καὶ προϊστάμενος τῆς Θρησκευτικῆς Ὑπηρεσίας τῆς ΕΛ.ΑΣ. δέχθηκε τὰ εὔσημα τοῦ ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου γιὰ τὴν ἔμπνευσή του αὐτὴ καὶ γιὰ τὴν ὑλοποίησή της