ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974 (1)

Η Μάχη της Κερύνειας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

Η ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΚΕΡΥΝΕΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΙΣΒΟΛΗ

Στα σχέδια εισβολής που είχαν καταρτίσει οι Τούρκοι, ως περιοχή
απόβασης προσδιοριζόταν ο κόλπος της Αμμοχώστου. Ως δεύτερη επιλογή είχε
οριστεί ο κόλπος της Μόρφου και τελευταία η ακτή δυτικά της Κερύνειας.
Η Αμμόχωστος θεωρείτο η καταλληλότερη περιοχή για απόβαση, διότι στην παλιά
πόλη, κοντά στην ακτή, υπήρχε τουρκοκυπριακός θύλακος με μεγάλο πληθυσμό, ο οποίος
εφάπτετο του μεγαλύτερου λιμανιού της Κύπρου.
  Μετά την κατάληψή του, το λιμάνι
προοριζόταν να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση των αποβατικών δυνάμεων. Αντιθέτως, η
Κερύνεια ήταν ένα απόρθητο φρούριο, λόγω της φυσικής παρουσίας της οροσειράς του
Πενταδάκτυλου. Προς τον Πενταδάκτυλο ήταν προσανατολισμένη και η διάταξη των
περισσοτέρων από τα βαρέα όπλα της Εθνικής Φρουράς, και κυρίως το πυροβολικό. Κατά
μήκος των βορείων ακτών της Κύπρου υπήρχαν δύο σειρές πυροβολείων, μία κοντά στην
ακτή και μία στη βόρεια πλαγιά του Πενταδάκτυλου, από τα οποία θα βάλλονταν τα
αποβατικά σκάφη σε περίπτωση εισβολής.
Ωστόσο, οι Τούρκοι επέλεξαν να αποβιβαστούν στην Κερύνεια, διότι γνώριζαν πως
εκεί δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς. Οπως γράφει ο διοικητής
της 39ης Μεραρχίας, Μπεντρεντίν Ντεμιρέλ, το τουρκικό επιτελείο γνώριζε ότι οι μονάδες
της Εθνικής Φρουράς ήταν κατανεμημένες σε διάφορα μέρη της Κύπρου. «Οι κυριότερες
περιοχές απόβασης (από θάλασσα και αέρα) εγκαταλείφθηκαν αδύνατες από τους Ε/Κ»,
αναφέρει.

Πράγματι, η ηγεσία του ΓΕΕΦ, κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος, αποψίλωσε
την άμυνα της Κερύνειας και αποδιοργάνωσε όλες τις συγκροτημένες μονάδες της Εθνικής
Φρουράς που διέθεταν βαριά όπλα:
Η 190 Μοίρα Αντιαρματικού Πυροβολικού, που είχε την έδρα της στη Μονή
Αχειροποιήτου, στη βόρεια ακτή της Κύπρου, και είχε ως αποστολή να πλήξει τα εχθρικά
σκάφη σε περίπτωση απόβασης, μετακινήθηκε στις 16 Ιουλίου στη Λευκωσία, για να
ενισχύσει τις δυνάμεις του πραξικοπήματος. Επέστρεψε στην έδρα της στις 18 Ιουλίου.
Η 182 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού, που είχε την έδρα της στο Βόσπορο, ανατολικά
της Κερύνειας, μετακινήθηκε στις 16 Ιουλίου στη Λευκωσία και παρέμεινε εκεί μέχρι τις 17
Ιουλίου. Το πρωί της 15ης Ιουλίου η μοίρα διέθεσε στην 33 Μοίρα Καταδρομών πέντε ρυμουλκά οχήματα, για να μετακινηθεί στη Λευκωσία. Τα οχήματα αυτά επέστρεψαν
καταπονημένα στην έδρα τους το βράδυ της 19ης Ιουλίου.
Η 183 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού είχε έδρα την περιοχή Μύρτου, στο βόρειο άκρο
του Πενταδάκτυλου. Διέθεσε στις 15 Ιουλίου τα ρυμουλκά οχήματά της στο 281 Τάγμα
Πεζικού, για τη μετακίνησή του στη Λευκωσία, και ακολούθως στην Πάφο, για να κυνηγήσει
τον Μακάριο. Τα οχήματα αυτά επέστρεψαν σε άσχημη κατάσταση στη μοίρα, στις 3.30 τα
χαράματα της 20ής Ιουλίου.
Η 187 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού, που είχε την έδρα της στην Αθαλάσσα, αλλά το
βεληνεκές των πυροβόλων της έφτανε μέχρι τις ακτές της Κερύνειας, διατέθηκε επίσης στην
Πάφο από τις 16 μέχρι τις 17 Ιουλίου. Επιστρέφοντας, άφησε πίσω της δύο πυροβόλα, λόγω
βλαβών. Στις 20 Ιουλίου ακινητούσαν πέντε ρυμουλκά οχήματα της μοίρας, λόγω βλαβών που
υπέστησαν κατά την κίνησή τους προς την Πάφο.
Στον Πενταδάκτυλο είχαν την έδρα τους και οι δύο από τις τρεις μοίρες καταδρομών
της Εθνικής Φρουράς. Οι Δυνάμεις Καταδρομών ήταν από τις πιο άρτια εκπαιδευμένες και
εξοπλισμένες μονάδες. Από τις 10 Ιουλίου, η 32η Μοίρα μετακινήθηκε από την έδρα της στον
Αγιο Χρυσόστομο στον Πενταδάκτυλο, στη Λευκωσία. Η 33 Μοίρα μετακινήθηκε στις 15
Ιουλίου από το Μπέλαπαϊς στη βόρεια πλαγιά του Πενταδάκτυλου, στη Λευκωσία. Στις 17
Ιουλίου διατάχθηκε να μετακινηθεί στην Πάφο. Ακολούθως επέστρεψε στη Λευκωσία και
ανέλαβε την ασφάλεια του αεροδρομίου.
Η Εθνική Φρουρά διέθετε όλο κι όλο ένα μηχανοκίνητο τάγμα πεζικού, το 286 ΜΤΠ,
που είχε την έδρα του στην Κοκκινοτριμιθιά. Σύμφωνα με το Σχέδιο Αμύνης Κύπρου (ΣΑΚ),
το τάγμα αυτό προοριζόταν να αναλάβει δράση στο σημείο απόβασης. Στις 15 Ιουλίου το
τάγμα μετακινήθηκε στη Λευκωσία, πήρε μέρος στην επίθεση κατά της Αρχιεπισκοπής και
ακολούθως περιπολούσε στην πόλη, επιτηρώντας την εφαρμογή του στρατιωτικού νόμου.
Στις 18 Ιουλίου το τάγμα εγκαταστάθηκε στο γήπεδο του Γυμναστικού Συλλόγου
Πρωταγόρας (ΓΣΠ) στο κέντρο της Λευκωσίας, όπου το βρήκε η εισβολή.
Ανάλογη με αυτήν του 286 ΜΤΠ ήταν και η δράση της μοναδικής Επιλαρχίας Μέσων
Αρμάτων (21 ΕΜΑ) της Εθνικής Φρουράς, που κι αυτή είχε την έδρα της στην
Κοκκινοτριμιθιά. Τα άρματα της Επιλαρχίας χρησιμοποιήθηκαν στο πραξικόπημα και
αποτέλεσαν την κύρια δύναμη κρούσης για την κατάληψη του Προεδρικού Μεγάρου και
άλλων κυβερνητικών εγκαταστάσεων στη Λευκωσία. Στις 20 Ιουλίου, 27 άρματα βρίσκονταν
στη Λευκωσία και πρόσφεραν ασφάλεια στο πραξικοπηματικό καθεστώς.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ «ΑΤΤΙΛΑ Ι»-ΠΡΩΤΟΙ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΙ

( ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΜΑΙΡΗΣ ΚΟΥΡΟΥΠΗ ΣΥΖΥΓΟΥ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΥ ΗΡΩΑ ΔΙΟΙΚΗΤΗ 251ΤΠ

ΑΝ/ΓΟΥΠΑΥΛΟΥ ΚΟΥΡΟΥΠΗ)
Θα ήθελα να πω την ιστορία της ζωής μου…
Όσο τραγική κι αν είναι και όσο και να θέλω να την ξεχάσω δεν μπορώ.
Θα διηγηθώ την ιστορία του πολέμου.Είναι πολύ οδυνηρό.Δε θα ήθελα ποτέ να
θυμάμαι τις στιγμές που έζησα ή-αν θέλετε-που ζήσαμε.Γιατί είμαστε αρκετές οικογένειες
Ελλαδιτών Αξιωματικών,Υπαξιωματικών που βρισκόμασταν στην Κερύνεια.
Δεν μπορώ να ξεχάσω πόσο μας προδώσαν όλοι…
20 Ιουλίου,ημέρα Σάββατο του προφήτη Ηλία…
Μας είχαν μεταφέρει στον τρίτο λόχο και μας στοιβάξαν τα γυναικόπαιδα πάνω σε
μία ταράτσα για να κοιμηθούμε με τα παιδιά μας στην ταράτσα επάνω για να μας
προστατεύσουν.
Ώρα 4.20 πμ.
Δεν μπορώ να ξεχάσω όταν ήλθε το πρώτο αεροπλάνο το Τούρκικο στην Κερύνεια…
Πέρασε πάνω απ’ τα κεφάλια μας χαμηλά.Τα μεγαλύτερα παιδιά φωνάζαν «ο
πιλότος,ο πιλότος!!!» .Στα 100 μέτρα έριξε την πρώτη βόμβα.
Ήταν η πιο οδυνηρή στιγμή της ζωής μου… Διαλύθηκαν τα πάντα…Τζάμια σπασμένα
,στρατιώτες να φωνάζουν να τα ‘χουνε χαμένα.
Εμείς οι περισσότερες να ‘χουμε πάρει τα παιδιά μας αγκαλιά και να τρέχουμε να
κατεβούμε από το κτίριο που οι σκάλες ήταν γεμάτες γυαλιά από τα σπασμένα τζάμια.Και το
μόνο που μας ενδιέφερε ήταν να μην πέσουν τα παιδιά από την αγκαλιά μας…Κατεβήκαμε
ξυπόλυτες με τα πόδια κομματιασμένα και βγήκαμε στο προαύλιο του λόχου.
Και έρχονταν τα αεροπλάνα και φεύγανε…
Εκείνη τη στιγμή,ήρθε ο καθηγητής ο Κάιζερ μ’ ένα μικρό αυτοκινητάκι.
Αν σας πω ότι μπήκαμε και τέσσερις γυναίκες με παιδιά στην αγκαλιά μας;Για να μας
πάρει από το στρατόπεδο να φύγουμε.

Μας πήγε σε μια σπηλιά.Εγκαταλειμένη σπηλιά,βέβαια.Πάνω από τη σπηλιά ήταν το
προξενείο το Ελληνικό,της Ελλάδος να πω απλά,-βέβαια,να σας πω,εκεί δεν ήταν κανείς-και
είπε: «εδώ θα μείνετε ώσπου να δούμε τι πρέπει να κάνουμε για να φύγετε».Η σπηλιά,γεμάτη
ποντίκια,φίδια ό,τι μπορείτε να φανταστείτε…
Μείναμε όλη την ημέρα του Σαββάτου,ζήσαμε την φρικτή πρώτη μέρα του πολέμου…
Ήταν οι πιο τραγικές στιγμές.
Να ‘χουν κοπεί τηλέφωνα,να ‘χουν κοπεί τα πάντα.
Κερύνεια.Μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχαμε δει απολύτως τίποτα.
Δεν βομβαρδίστηκε η Κερύνεια.Την Κερύνεια την ήθελαν άθικτη.Οι βόμβες όλες
πέφταν γύρω στα βουνά.Ούτε άλλα χωρια χτυπηθήανε με βόμβες.Μόνο τα βουνά.Και από
αυτό φάνηκε ότι την Κερύνεια τη θέλαν χωρίς να έχει καταστραφεί τίποτα.
Πέρασε όλη η μέρα του Σαββάτου και βράδιασε...
Πώς να μπούμε μέσα στη σπηλιά;Ήτανε τόνοι σκουπίδια,ποντίκια…με τα μωρά
αγκαλιά πώς να μπούμε;
Πήραμε αγκαλιά τα παιδιά-και ξέρετε,ότι στην Κύπρο το βράδυ πέφτει απότομα η
θερμοκρασία.Μπορεί την ημέρα να είχε 40 βαθμούς και το βράδυ να ήταν υπό το μηδέν- και
όλη τη νύχτα τη βγάλαμε έξω απ’ τη σπηλιά
Ήμασταν με μια νυκτικιά,ρομπάκι.Τα παιδιά μας μ’ένα φανελάκι.
Φρικτές στιγμές…
Περιμέναμε κάποιος να έρθει να μας βοηθήσει…
Αλλά δε φάνηκε κανείς.
Το βράδυ παρατηρώντας,είδαμε ότι όλα τα βουνά επάνω καίγονταν.Απόδειξη ότι εκεί
είχαν πέσει όλες οι βόμβες.
Αγναντεύαμε στη θάλασσα τα Τουρκικά καράβια που κάνανε σήματα στον Άγιο
Ιλαρίωνα. Γιατί ο άγιος Ιλαρίων κρατείτο από Τούρκους.Ήταν η απαγορευμένη ζώνη που δεν
τολμούσε κανείς Ελληνοκύπριος να πάει εκεί.
Άναβαν τρεις φορές ένα φανάρι,άλλες δύο,άλλες μία…
Εμείς ,όμως,στη σπηλιά εκεί που είμασταν βλέπαμε τη θάλασσα.Είμασταν δίπλα
ακριβώς από τη Θάλασσα.Και βλέπαμε όλα αυτά τα σήματα όλο το βράδυ.Άρα
συνεννοούνταν.Δεν είναι τυχαίο ότι άναβαν άλλες δύο,άλλες τρεις.Και καταλάβαμε όλοι μας
ότι κάτι συμβαίνει.
Και φοβόμασταν μη βγουν και κάνουν απόβαση και εκεί που είμασταν.
Ξημέρωσε ο Θεός τη νύκτα…
Γιατί στην Κύπρο το καλοκαίρι στις 4.00 ήδη έχει ξημερώσει.
Ξημέρωσε,λοιπόν,η φρικτή Κυριακή 21 Ιουλίου.Τα Τούρκικα αεροπλάνα,πριν καλά
καλά ξημερώσει άρχισαν να βομβαρδίζουν όλα τα βουνά της Κερύνειας.
Να έρχονται σμήνη…Να χτυπούνε…
Δε θέλαν την Κερύνεια κατεστραμένη γιατι δε χτυπούσαν,δε χτυπούσαν την πόλη της
Κερύνειας.Καίγαν γύρω γύρω τα βουνά.
Και να λέμε: «Θεέ μου ποιοι σκοτωθήκαν τώρα;»
Συνεχίζουμε να είμαστε σ’ αυτή τη σπηλιά.Να κλαίνε τα παιδιά,να ζητάνε νερό,να
ζητάνε φαγητό,να μην έχουμε να ταΐσουμε τα παιδιά.
Είμασταν ανήμπορες δε μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα απολύτως.
Ήταν ένας πόλεμος…Μα τόσο προδωμένος πόλεμος που τώρα που τα
σκέφτομαι ήρεμα…
Θυμάμαι… ότι έτρεχε ο κόσμος στην Κερύνεια να κρυφτεί,γιατί νόμιζαν ότι θα
βομβαρδιστεί η Κερύνεια.Η Κερύνεια,όμως,δεν βομβαρδίστηκε.Ούτε τα χωριά της Κερύνειας.
Επιμένω,η Κερύνεια άθικτη.
Στα βουνά πέφταν όλες οι βόμβες και στα στρατόπεδα.
Γιατί τα λέω όλα αυτά…;
Τελευταίως,βγήκε κάποιος απόστρατος συνταγματάρχης και είπε ότι ζήτησε να του
δώσουν αυτοκίνητο από το 251ΤΠ…
Τ’ αυτοκίνητο να το βρούνε πού;
Έχανε η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα.Και το πιο τραγικό απ’όλα είναι ότι είπε
ότι πήγε στο 251-κάποιοι άνθρωποι,πιστέψτε με,δεν ντρέπονται γι’ αυτά που λένε,θέλουν να
πιστέψουνε πως είμαστε ζώα,πως δεν καταλαβαίναμε τίποτα.
Πήγε λέει στο στρατόπεδο στο 251 που εκεί γινότανε χαμός.Είχαν μαζευτεί όλοι οι
έφεδροι.Και τόλμησε αυτός ο «κύριος» ο πρώην συνταγματάρχης να πει ότι ήταν όλοι με
σαγιονάρες,με σορτς…
Μα έφεδροι ήταν,Από τα μπάνια τους μαζέψανε,ήθελε να φοράνε στολές;Να τις
βρούνε πού;Δεν βρήκε κάτι πιο σοβαρό να πει ο άνθρωπος αυτός;Ακόμα και στη μνήμη
κάποιων που δώσαν τη ζωή τους ακόμη ρίχνουνε στάχτη;βρωμιά;
Και να σας πω και κάτι;Αυτός ο «κύριος» που κατηγόρησε ότι είδε τους ανθρώπους
με σορτς και σαγιονάρες δεν ήταν στην πρώτη γραμμή,κι ας βγει να με διαψεύσει.Ήταν στη
σπηλιά μαζί μας.Και του λέει κάποια Ελληνοκύπρια μάνα με τρία παιδιά που ήταν στη σπηλιά
μαζί μας «κύριε,εσείς τι θέλετε μαζί μας;», «βγείτε να πολεμήσετε!».Ήταν μ’ εμάς!

Και βγήκε κα έριξε τόση λάσπη για κάποιους που τρέχανε να πολεμήσουνε έστω και
με σαγιονάρες;Έστω και με σορτς;Τους κάλεσε η πατρίδα τους κι έτρεξαν.Αύτοι ήτανε στο
251.Και είναι ντροπή να συνεχίζει να λέει πράγματα που ούτε καν τα ήξερε.Κι αν πήγε για μία
στιγμή στο 251 και είδε ότι ισχυρίζεται πως είδε,έπρεπε να τρέξει αυτός να πάει πιο μπροστά
και να δείξει ότι ξέρει να πολεμά.Όχι κατόπιν εορτής να βγαίνουν και να ρίχνουν λάσπες.
Έτρεξαν εκείνα τα παλικάρια με σαγιονάρες,ξυπόλυτοι μ’ένα φανελάκι…Είδα
ανθρώπους που τρέχανε αυθόρμητα να παρουσιαστούν και παρουσιάζονταν στο
251.Λοιπόν,είναι το Τάγμα που κράτησε την Κερύνεια.Ο εν λόγω κύριος πού ήτανε;Στο
Μπέλα-Παΐς με το δαχτυλάκι τραυματισμένο.Στο δακτυλάκι είχε κτυπήσει.
Γιατί όταν κάποιοι τον ρώτησαν «Γιατί δεν είστε κάπου να πολεμήσετε και είστε
εδώ;».Και έδειξε το δακτυλάκι του το ένα δεμένο,ότι τραυματίστηκε.Έτσι περιμέναμε να
νικήσουμε;
Αλλά λίγοι ήταν αυτοί που κράτησαν Θερμοπύλες,αυτοί που
θυσιάστηκαν,αυτοί που είναι μέχρι σήμερα αγνοούμενοι αιχμάλωτοι,αυτοί που
έδωσαν τη ζωή τους και πότισαν τη γη της Κύπρου με το αίμα τους…
Κυριακή βράδυ,ειδοποίησε ο Παύλος ο Κουρούπης ο σύζυγός μου να φύγουμε για
Λευκωσία.Εγώ όμως δεν τόλμησα να φύγω,γιατί φοβόμουν.Και ζήτησα να τον δω για ν’
ακούσω από τον ίδιο αν έπρεπε να πάρω το παιδί και να φύγω.
Πράγματι με πήγανε στον Άγιο Γεώργιο.Εκεί σε μία βενζίνη βρήκα τον άνδρα μου με
δυο-τρεις στρατιώτες.Τίποτε άλλο δεν είχε.Ήταν αισιόδοξος και μου είπε:
-ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΥΡΟΥΠΗΣ(ΠΚ):Φύγε για Λευκωσία,κι αύριο θα γυρίσετε.
-ΜΑΙΡΗ ΚΟΥΡΟΥΠΗ(ΜΚ):Μα δεν έχω ρούχα,δεν έχω τίποτα ούτε για μένα,ούτε για το παιδί
-ΠΚ:Όχι,δε θα πας στο σπίτι.Θα φύγεις κατευθείαν για τη Λευκωσία.
Μίλησα μαζί του.Τον είδα.Βέβαια το πώς τον είδα δεν περιγράφεται.
Απογοητευμένο,προδωμένο,εγκαταλελειμμένο…
Όλοι είχαν χαθεί…Και όταν λέω «όλοι είχαν χαθεί»…Αυτοί ήταν που ήταν στη
Λευκωσία και δίναν μόνο διαταγές.Το τομάρι τους το προσέχαν…
Όταν έφτασα το βράδυ της Κυριακής 21 Ιουλίου είδα μια νεκρή πόλη-που η
Λευκωσία πάντα είχε ζωή.Ούτε αυτοκίνητο δεν ακουγόταν.
Πήγα σε μια φίλη μου-με περίμεναν.
Και ξημέρωσε Δευτέρα…
Δευτέρα πρωΐ,22 Ιουλίου,μας τηλεφώνησε ο άνδρας μου ο Παύλος ο Κουρούπης,και είπε:
-ΠΚ:Είμαι καλά.

Δευτέρα μεσημέρι,γίνεται μία μάχη στο χωριό Τέμπλος που ήταν Τούρκικο
χωριό.Τους κτυπούσαν από το τζαμί.Μπήκαν σε μία χαράδρα.Μέσα σ’ αυτή τη χαράδρα
βρήκανε και το Νίκο τον Κατούντα τον τότε Λοχαγό.
Γίνεται μία πολύ μεγάλη μάχη στο Τέμπλος.Ένας στρατιώτης κρύφθηκε πάνω σ’
ένα δένδρο,μια ελιά πάρα πολύ πυκνή.Εκεί στην ελιά κάθησε μέχρι το βράδυ.Το βράδυ
κατέβηκε και έφυγε προς Μπέλα-Παΐς.Ευτυχώς,σώθηκε και διηγήθηκε τον πόλεμο,τη μάχη
που έγινε στο Τέμπλος.
«Είδα τον Διοικητή μου τον Παυλό τον Κουρούπη να τραυματίζεται στον
αριστερό του ώμο»,είπε.Και αυτή ήταν η αλήθεια διότι το βράδυ.ο άνδρας
μου,κατέβηκε στην Κερύνεια και κατόρθωσε και πήγε στο σπίτι του αείμνηστου
Τσεριώτη.
Την άλλη μέρα τηλεφώνησε στον κ.Τσεριώτη για να του ζητήσει βοήθεια.
Ο κ.Τσεριώτης εκείνη τη στιγμή δεν ήταν στο γραφείο του και μίλησε ο Παύλος ο
Κουρούπης με την ιδιαιτέρα του,με τη κα.Καίτη και της είπε:
-ΠΚ:Είμαι ο Παύλος ο Κουρούπης,είμαι στο σπίτι του κ.Τσεριώτη σας παρακαλώ βοηθείστε
με.
Οταν γύρισε ο κ.Τσεριώτης πήρε αμέσως τηλέφωνο στο σπίτι του στην Κερύνεια.Ο
άνδρας μου δεν σήκωσε το τηλέφωνο,γιατί φοβήθηκε.Και πήρε πάλι μόνος του το γραφείο
του κ.Τσεδιώτη.Και πράγματι βρήκε τον κ.Τσεδιώτη και του ζήτησε βοήθεια.
Την κα Τσεριώτη,την ειδοποίησε ο άνδρας της και πήγε αμέσως στο Γ.Ε.Ε.Φ.
Βέβαια,από τα ανθρωπάκια του ΓΕΕΦ (Κοκοράκηδες,Παπαδάκηδες και όλοι
αυτοί) δεν νοιάστηκε κανείς.
Εγώ,βέβαια,πήγαινα στην Ελληνική πρεσβεία,(γιατί με είχε ενημερώσει η
κα Τσεριώτη),αλλά,στρατιωτικό ακόλουθο δεν είδα ποτέ.
Ο καθένας κοίταζε να σώσει την οικογένειά του.Και,ίσως,καλά έκανε.
Δε νοιάστηκαν…Είχαν πληροφορηθεί ότι ο Παυλός ο Κουρούπης βρίσκεται σ’ ένα
σπίτι.Και μάλιστα ο αείμνηστος ο κ.Τσεριώτης,του είπε «υπάρχει μία βάρκα απ’ έξω,παρ’την
και φύγε».
Και ο Κουρούπης του είπε «δεν μπορώ,είναι τα Τούρκικα καράβια».Αυτά τα ‘χει
καταθέσει και είναι γραμμένα.Γι’ αυτό θα παρακαλούσα πολύ να μη βγαίνουν κάποιοι
ανεύθυνοι να λένε λόγια πολλά.Γιατί έχω ακούσει τριανταπέντε χρόνια όλες τις ιστορίες που
μπορείτε να φανταστείτε.
Ξέρω ότι προδωθήκαμε…Ξέρω ότι μας εγκατέλειψαν…
Ξέρω ακόμη ότι,υπάρχουν κάποιοι ανθρωποι στην Κύπρο που ευτυχώς μετριούνται-
άντε να μην πω υπερβολές στα δυό μας χέρια-που είναι εναντίον και βρίζουν και κατηγορούν
τους Έλληνες Αξιωματικούς ότι δεν πολέμησαν.
Το να είναι χαμένοι-μόνον αυτό θα πω-αποδεικνύει ότι πολεμήσαν.
Γι αυτό,καλά θα κάνουν αυτά τα ανθρωπάκια-γιατί πρόκειται για ανθρωπάκια-να
παν’ να ανάψουν μια λαμπάδα στην Παναγιά να την ευχαριστήσουν που ζούνε και είναι
κοντά στα παιδιά τους και την οικογένειά τους.
Γιατί υπάρχουν 1600 αγνοούμενοι και πολλοί περισσότεροι νεκροί που
πόνεσαν και έκλεισαν πάρα μα πάρα πολλά σπίτια.
Δε θέλω να ονομάσω αυτούς που βρίζουν τους Έλληνες Αξιωματικούς,αλλά στάθηκαν
στο ύψος τους.Πολέμησαν,γιατί ήταν πατριώτες.Γιατί έμαθαν να πολεμούν.Γι
αυτό,ανθρωπάκια μικρά,μην κυκλοφορέιτε,γιατί εσείς δεν πολεμήσατε.
Εσείς εγκαταλείψατε.Εσείς.Την Πατρίδα σας και φύγατε.Οι Έλληνες και οι
Ελληνοκύπριοι που είναι χαμένοι,πολέμησαν.
Την Κυριακή, 21 Ιουλίου,είχα πληροφορηθεί, ότι ο πρώτος Ελλαδίτης
Αξιωματικός που σκοτώθηκε ήταν ο Γιώργος ο Κατσάνης της μοίρας καταδρομών.
Αμέσως σκέφτηκα τη γυναίκα του που είχε δύο μωρά.Και βγαίνουν έξυπνοι αυτοί που
δεν έχουν ήθος;Γιατί αν είχαν ήθος δε θα τα λέγαν αυτά.Αν σέβονταν τον εαυτο τους δε θα τα
λέγανε.
Όταν κάποτε κάποιος συμμαθητής του Παύλου του Κουρούπη ρώτησε «Πώς και
στέλνετε τον Κουρούπη στην Κύπρο,αφού δεν είναι δικός σας;».Και έλαβε την εξής απάντηση
από τα «ανώτερα κλιμάκια»:«θα μας χρειαστεί».
Θα σέβονταν αυτούς που θυσιάστηκαν,αυτούς που πολέμησαν,αυτούς που πίστεψαν
ότι δεν ήταν προδωμένοι,γι’ αυτό και πολέμησαν.Αλλιώς,θα ‘πρεπε να φύγουν κι αυτοί.Αλλά
πίστευαν ότι πολεμούσαν τίμια.
Ναι.Όμως,δεν πολέμησαν τίμια.Τους είχαν καταδικασμένους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

H ΘΥΣΙΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΤΟΡΠΙΛΑΚΑΤΩΝ «Τ1» και «Τ3»

Οι Τορπιλάκατοι «Τ1» και «Τ3»,στα νερά έξω από την Κερύνεια, υπακούοντας
αμέσως στην εντολή που έλαβαν από τον Ναυτικό Διοικητή Κύπρου, Παπαγιάννη, να
πλήξουν τον Στόλο Εισβολής, ξεκίνησαν γνωρίζοντας ότι πρόκειται για μια αποστολή
αυτοκτονίας. Αυτές οι τορπιλάκατοι ήταν σοβιετικής κατασκευής, παλαιάς τεχνολογίας, με
όχι μεγάλη ταχύτητα πλεύσης, ισχνό επιφανειακό οπλισμό και μπορούσαν να εκτοξεύσουν
τορπίλη μόνο εκ των όπισθεν.
Αυτό σημαίνει ότι με το φως της ημέρας θα έπρεπε να πλεύσουν με «πάσει δυνάμει»
εναντίον ταχύτατων αντιτορπιλικών, να αποφύγουν τις βολές ανασχέσεως τους, όπως και
αυτές της Τούρκικης αεροπορίας, να τα πλησιάσουν και ακολούθως να γυρίσουν 180° για να
εκτοξεύσουν την τορπίλη τους! Πραγματική αυτοκτονία! Όμως ο Υποπλοίαρχος Τσομάκης
και ο Επίκουρος Σμαιοφόρος Βερύκιος (Κυβερνήτες των «Τ3» και «Τ1» αντίστοιχα) χωρίς να
λογαριάσουν τον κίνδυνο του εγχειρήματος τους, απέπλευσαν άμεσα από την βάση τους
εναντίον της Τούρκικης νηοπομπής. Κατάφεραν να ξεπεράσουν τα πρώτα πυρά ανασχέσεως
των πλοίων και να πλησιάσουν, όχι όμως σε απόσταση τέτοια ώστε να εξαπολύσουν τις
τορπίλες τους.
Οι αεροπορικές προσβολές και πολυβολισμοί των Τούρκων αεροπόρων, τους
καταβύθισαν, σχεδόν αύτανδρους (μόνο ένας κελευστής σώθηκε τραυματισμένος
κολυμπώντας ως την στεριά). Οι Τούρκοι μετά την κατάληψη του Β. του Νησιού, στην
Ναυτική Βάση στο Μπογάζι βρήκαν ανέπαφη μια πανομοιότυπη τορπιλάκατο, ή οποία ήταν
στην τεχνική βάση για επισκευή. Την πήραν λοιπόν όπως ήταν και την επιδεικνύουν,
εκθέτοντάς την στο Πολεμικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.
Κάποιος ας τους πει ότι δεν τους τιμάει να επιδεικνύουν με υπερηφάνεια τον σχεδόν
άχρηστο εξοπλισμό των αντιπάλων τους (τα ίδιο λάθος έπραξαν με τα οχήματα-λάφυρα της
Εθνικής Φρουράς που εκτίθενται στο Πεντεμίλι – όπως έχω αναφέρει παραπάνω).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

Η ΑΠΟΒΑΣΗ ΣΤΟ ΠΕΝΤΕΜΙΛΙ

Η απόβαση ξεκίνησε την 05.30 ώρα της 20/7/1974 ενώ από τις 05.15 ώρας η
τουρκική αεροπορία άρχισε να βομβαρδίζει στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους στην
περιοχή Κυρήνειας - Λευκωσίας με ταυτόχρονη μεταφορά καταδρομέων με ελικόπτερα στη
περιοχή Αγύρτας και ρίψη αλεξιπτωτιστών στον θύλακα Λευκωσίας (Γκιόνελι).

Παρενθετικά υπενθυμίζουμε, ότι στις συνδυασμένες επιχειρήσεις ξηράς - θάλασσας -αέρος η επιδίωξη, του μεν επιτιθεμένου είναι η απόκτηση μιας λωρίδας ξηράς - στενής έστω -
που ονομάζουμε, «προγεφύρωμα», του δε αμυνομένου η απόκρουση της αποβάσεως, η
εξάλειψη του προγεφυρώματος που όμως πρέπει να γίνει εντός του πρώτου 24ώρου. Πάσα
καθιστέρηση του αμυνομένου για την αποκατάσταση του εθνικού εδάφους, πέραν των 24
ωρών θα είναι επιζήμια γι' αυτόν. Στην απόβαση της Νορμανδίας 6/6/1944, ο Χίτλερ είχε
δεσμεύσει δύο τεθωρακισμένες Μεραρχίες μακράν του πεδίου της μάχης, τις οποίες
αποδέσμευσε το απόγευμα της ίδιας ημέρας, αλλά ήταν πλέον αργά. Οι αγώνες αυτού του
τύπου, που χαρακτηρίζονται ειδικοί, πρέπει να δίδονται «επί των ακτών και δια τας ακτάς".

Την αρχή αυτή του πολέμου οι βετεράνοι της 10ετίας του 1940, απόφοιτοι ανωτάτων
σχολών εσωτερικού και εξωτερικού Έλληνες αξιωματικοί, επιτελείς και διοικητές,
ενστερνίζονταν πλήρως. Ο σχεδιασμός για την απόκρουση μιας πιθανής τουρκικής εισβολής
ξεκίνησε το καλοκαίρι 1964 μετά τα γεγονότα της Τυλληρίας και την εγκατάσταση στην
Κύπρο της ελληνικής Μεραρχίας. Το σύνολον των ακτών της Κύπρου - όσες προσφέρονταν -
θα αποτελέσουν στα σχέδια πιθανούς αιγιαλούς αποβάσεως, με βαρύτητα βεβαίως τις βόρειες
ακτές (Κυρήνεια). Αρχής γενομένης το καλοκαίρι 1965, τα «weekend» και τα «holidays» για
τον ελληνικό στρατό (Ελλαδικό και Κυπριακό) θα ήταν άγνωστα. Κάθε εβδομάδα, από
Παρασκευή μέχρι Δευτέρα, τα στρατεύματα βρίσκονταν εκτός στρατοπέδου και συγχρόνως
πραγματοποιείτο τοπική επιστράτευση. Δοκιμάζονταν τα Σχέδια, τα οποία έφεραν διάφορες
κωδικές ονομασίες υπό την Γενική Διεύθυνση πάντοτε της ΑΣΔΑΚ. Έτσι έκαστος
βαθμοφόρος, κάθε στρατιώτης, γνώριζε με «κλειστά μάτια» που θα κατευθυνθεί τη νύχτα για
να αντιμετωπίσει τον Τούρκο εισβολέα, σε πιθανή απόβαση. Κατά την τουρκική εισβολή του
1974 το αμυντικό σύστημα της Κύπρου, που προετοιμαζόταν 10 χρόνια, λειτούργησε μεν αλλά
μόνο μερικώς.
Εναντίον της τουρκικής αρμάδας έπλευσαν «πάση δυνάμει» οι δύο τορπιλάκατοι
Τ/Α3 και Τ/Α4 για να βρεθούν σε απόσταση βεληνεκούς των πυροβόλων τους ώστε να
προσβάλουν επιτυχώς την τουρκική νηοπομπή. Δυστυχώς οι τορπιλάκατοι προσεβλήθησαν
από την τουρκική αεροπορία και ολόκληρα το πλήρωμα της Τ/Α3 με κυβερνήτη τον
υποπλοίαρχο Ε. Τσομάκη έπεφτε ηρωικώς μαχόμενο υπέρ πίστεως και πατρίδος, τιμώντας
την ιστορία και την δόξα του πολεμικού μας ναυτικού.
Την 1η ημέρα η αποβατική επιχείρηση των Τούρκων ήταν βραδείας εξελίξεως λόγω
προβλημάτων και συγχύσεως που δημιουργήθηκαν εντός του προγεφυρώματος όπου
αποβιβάστηκε ανενόχλητα δύναμη ενός ΣΑΤ (Συγκρότημα Αποβατικού Τάγματος), Η
απόβαση (αποβίβαση) του 50ού τουρκικού Συντάγματος πεζικού με Τ/Θ και μιας Μοίρας
Πυροβολικού, ολοκληρώθηκε την 22.1600 Ιουλίου ενώ δια των ελικοπτέρων είχε αποβιβασθεί
στον θύλακα Λευκωσίας - Αγύρτας δύναμη δύο Ταξιαρχιών περιλαμβανομένων και
αλεξιπτωτιστών Σύνολον 9 ΤΠ, μία ΕΜΑ και 1-2 ΜΠ (Ι. Μπίτος - από την Πράσινη Γραμμή
στους δύο Αττίλες σελ. 245 -περ. Πόλεμος και Ιστορία Ιούνιος 2008 σελ. 28-35).
Τις πρώτες 2 ώρες πάνω απο 10.000 τουρίστες ξενοδοχείων της περιοχής
συνελλήφθησαν ώς αιχμάλωτοι πολέμου.Στην Κυρήνεια άρχισαν άμεσα να χτυπούν οι
συναγερμοί πολέμου και φυσικά διατάχτηκε η εκκένωση της πόλης πριν καν χαράξει. Ο
οδικός άξονας Λευκωσίας-Κυρήνειας είχε κλείσει λόγω προγεφυρωμάτων που είχαν
δημιουργήσει οι Τούρκοι και έτσι δεν κατέστει δυνατό να υπάρχει δίοδος με το νότιο τμήμα
του νησιού.

Γύρω στις 09:30 ακούστηκαν οι ριπές της πρώτης εμπλοκής που σε λίγο φούντωσαν.
Ο Aντισυνταγματάρχης Παύλος Κουρούπης,ο " Λεωνίδας της
Κερύνειας",όπως αποκλήθηκε για τη γενναιότητά του,διοικητής του 251 Τάγματος
Πεζικού,ενεργώντος σύμφωνα με το δόγμα «αγώνας επί των ακτών για τις ακτές» ,
διοικώντας 2 μόνο λόχους Πεζικού (σύνολο 645 άνδρες) ενεργεί αντεπίθεση και
κατορθώνει να περισφίξει το προγεφύρωμα σε μια ζώνη πλάτους 350 και μήκους
1000 μέτρων.Βρέθηκε ακριβώς απέναντι στο αποβιβαζόμενο Τουρκικό 50ο
Σύνταγμα Πεζικού, με Διοικητή τον Συνταγματάρχη Καραογλάνογλου (ο οποίος
σκοτώθηκε την πρώτη μέρα της απόβασης)Κράτησε τις θέσεις του για δύομισι
ολόκληρες μέρες, πολεμώντας 1 προς 7 (μια υπεροχή που αν προσθέσουμε και την
υπεροπλία του υλικού,και την συνεχή προστασία από θάλασσα και αέρα των
Τούρκων, φαίνεται θαύμα).

Το 251 Τάγμα Πεζικού,σφυροκοπούσε με τα "ένφηλντ" του 251 Τ.Π. του Β'
Παγκοσμίου Πολέμου το προγεφύρωμα των μεχμετζίκ που είχε κάτσει στην ακτή
ανενόχλητο λες κι ήρθε καλοκαιρινό περίπατο...δημιουργώντας κύμα ενθουσιασμού και στις
υπόλοιπες μόναδες που περίμεναν διαταγή από το ΓΕΕΦ για την εμπλοκή τους.
Κατά τη νύκτα της 20/21 (02.30 της 21ης Ιουλίου) δύναμη πέντε Λόχων από
διάφορες Μονάδες προσβάλλει επίσης τις εχθρικές θέσεις. Και οι δύο ενέργειες μη
υποστηριχθείσες από πυροβολικό και μη ενισχυθείσες με νωπές δυνάμεις, δεν
οδήγησαν στην επίτευξη του στόχου παρά την τόλμη και γενναιότητα που επέδειξαν
οι Έλληνες μαχητές.
Επίσης,την ίδια νύχτα 20/21 Ιουλίου οι τρεις Μοίρες Καταδρομών 31, 32, 33
και αργότερα η επιστρατευόμενη 34η επιτίθενται κατά της αμυντικής τοποθεσίας
διαβάσεως Μπογαζίου όπου οι καταδρομείς αγωνίζονται με άφθαστη ανδρεία και
αυταπάρνηση και ο διοικητής της 33 ΜΚ ταγματάρχης Γ. Κατσάνης πέφτει ηρωικά
μαχόμενος στο ύψωμα Πετρομούθια Πενταδάκτυλου. Ο αντισυνταγματάρχης Γ.
Μπούτας επικεφαλής της Μονάδος του (286 ΜΤΠ) κινούμενος προς την περιοχή του
Προγεφυρώματος τραυματίζεται θανάσιμα.
Πέραν πάσης αμφιβολίας,το 251 ΤΠ και ομάδες από το Πενταδάκτυλο είχαν
θερίσει κυριολεκτικά τους αποβιβασμένους, που προχωρούσαν αργά σε πυκνές
γραμμές (μπουλούκι) με το αριστερό χέρι στο πρόσωπο να κρύβει τα μάτια και να
κοτώνονται ομαδικά με τους αξιωματικούς πίσω τους να βρίζουν...Γύριζαν οι
  τραυματίες και έπεφταν στο κυρτό της ακτής φωνάζοντας αμάν αννάμ κι
εγκαταλείπονταν εκεί χωρίς τραυματιοφορείς και νοσοκόμους...Απειροπόλεμοι χωρίς
υποστήριξη πυροβολικού και τεθωρακισμένων, χωρίς επαρκή υποστήριξη από την
αεροπορία τους γιατί η εμπλοκή ήταν στα 100μ.
Κατέβαιναν συνέχεια και κατέβαιναν στη σφαγή, παρότι δεν τους χτυπούσαν
ούτε με το 1/20 της δύναμής τους που ήταν αιφνιδιασμένη και ασυντόνιστη...Και
όμως παρ' όλα αυτά οι τούρκοι αιφνιδιάστηκαν, παρά την άνεση χρόνου που είχαν.Οι
Τούρκοι, όπως αναφέρεται και στο βιβλίο του Μεχμέτ Αλή Μπιράντ "Απόβαση,
Απόβαση", περίμεναν ότι θα έκαναν περίπατο.

Αν το 251 μόνο του είχε υποστήριξη πυροβολικού θα είχε καθαρίσει το
θύλακα σε λίγη ώρα...Η μάχη κράταγε όμως με αυτόματα, ατομικό οπλισμό και
λίγους όλμους και έτσι οιτούρκοι παρά τις τεράστιες απώλειες κράτησαν τις θέσεις τους.
Επιχειρησιακά το 251 ΤΠ των 90 ανδρών δεν μπορούσε να επιτεθεί για να
ρίξει στηθάλασσα μια δύναμη 2000 και πλέον αποβιβασμένων...
'Αντεξαν από τις 5.00 το πρωί της 20ης Ιουλίου έως τις 14.30 το απόγευμα
της 22ης,μέχρι που Ο τουρκικός στόλος που είχε αποπλεύσει από τις 21/7 φτάνει
ανατολικά του Πεντεμίλι και αποβιβάζει με την προστασία των κανονιών των
αντιτορπιλικών τους και την πλήρη κάλυψη από την αεροπορία τους που κατέκαιε με
βόμβες ναπάλμ τις θέσεις της Εθνικής Φρουράς, την 39η Μεραρχία και άρματα Μ48,
ανενόχλητος αφού το προγεφύρωμα στο Πεντεμίλι και η κορυφή Αγ. Ιλαρίωνα ήταν
ακόμη στα χέρια τους.
Στις 11:00, έχουν ταχθεί σε θέσεις μάχης και ξεκινούν επίθεση με τριπλό
μέτωπο για διεύρυνση του προγεφυρώματος προς Κυρήνεια, νότια προς Κιόνελι και
ανατολικά. Αντιαρματική υποστήριξη με άρματα, πυροβόλα ή βλήματα Σαγκέρ δεν
υπήρχε στην πλευρά της Κυρήνειας, ούτε αντιαρματικοί τάφροι, ούτε ναρκοπέδια.
Έτι το 251 ΤΠ και οι υπόλοιπες μονάδες αναγκάστηκε να
οπισθοχωρήσουν, μη μπορώντας να αναχαιτίσουν τα τουρκικά άρματα τα οποία
άρχισαν να ανοίγουν δρόμο προς Αγ.Γεώργιο και Κερύνεια. Και όπως είναι γνωστό,
με "ένφηλντ" δεν σταματάνε τα τάνκς...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄

ΜΑΧΕΣ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΑΣΤΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

(ΔΙΗΓΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΦΕΔΡΟΥ ΚΑΤΑΔΡΟΜΕΑ)

Πρωί – πρωί μας ανέφεραν πως δυο άρματα εμφανίστηκαν στον Άγιο Γεώργιο
Κερύνειας. Έπρεπε να τα καταστρέψουμε. Συγκροτηθήκαμε σε τμήματα και ξεκινήσαμε σιγά
– σιγά για τον Άγιο Γεώργιο, απέναντι από το δρόμο που οδηγεί στις Καμάρες.
Λάβαμε τις θέσεις μας. Τοποθέτησα το αντιαρματικό δίπλα από το δρόμο, επί του
αναχώματος και περιμέναμε τα άρματα. Ο βόμβος ήταν τόσο έντονος που άρχισα να
αμφιβάλλω κατά πόσο ήταν μόνο δύο. Τα πλοία άρχισαν να κτυπούν με τα τηλεβόλα τους,
παράλληλα με τα άρματα που κατευθύνονταν προς τον Άγιο Γεώργιο. Σε λίγο εμφανίστηκε το
πρώτο άρμα.
Με εντυπωσίασε τόσο πολύ, που έμεινα και το έβλεπα. Ήταν υπέρογκο. Σαν
κινούμενη κατοικία. Στιγμιαίο δίλημμα: τι να σημαδέψω, τις ερπύστριες ή το πυροβόλο;
Τελικά σημάδεψα τις ερπύστριες. Το άρμα ακινητοποιήθηκε. Αμέσως άρχισε να βάλλει το
πυροβόλο του. Τα υπόλοιπα άρματα σκορπίστηκαν με τις πρώτες εκρήξεις και άρχισαν να
κινούνται προς τις θέσεις μας. Το πυροβόλο του πρώτου άρματος συνέχισε να βάλλει. Στην
κουφάλα ενός δένδρου πρόσεξα το Χρίστο Καρεφυλλίδη. Καθόταν κάτω από το δένδρο.
Βλέμμα απλανές προς τη θάλασσα. Έκτοτε αγνοείται. Η οπισθοχώρηση ήταν πολύ δύσκολη.

Περνούσαμε μέσα από τα περβόλια. Πέφταμε σε συρματοπλέγματα. Καθοδόν συναντήσαμε
αρκετούς τραυματίες. Καταλήξαμε στον Άγιο Γεώργιο. Διασχίσαμε τον ποταμό, κάπου στο
κέντρο του χωριού και ανασυγκροτηθήκαμε. Έπρεπε το ταχύτερο να κινηθούμε προς την
Κερύνεια. Να αμυνθούμε στην είσοδο της πόλης. Ξεκινήσαμε πεζή. Οι δρόμοι ήταν ήδη
κλειστοί γιατί είχαν κτυπηθεί από τα άρματα. Δεν γνωρίζαμε μέχρι που είχαν προελάσει.
Κατευθυνθήκαμε προς Κερύνεια μέσα από τα χωράφια. Περάσαμε από το Τέμπλος, όπου
υπήρχαν τούρκικα φυλάκια. Άρχισαν να μας κτυπούν και απ’ εκεί. Γύρω στο μεσημέρι
τερματίσαμε στο γήπεδο του Γ.Σ.Πράξανδρος, στην είσοδο της πόλης της Κερύνειας.
Οχυρωθήκαμε σε μια υπό ανέγερση πολυκατοικία. Μετά από λίγο οι Τούρκοι εντόπισαν τη
θέση μας, περικύκλωσαν την οικοδομή κι άρχισαν να μας κτυπούν μέχρι το σούρουπο.

Οι απώλειές μας, όσο προχωρούσε ο χρόνος γίνονταν τρομακτικές. Δεν είχαμε παρά
ελάχιστα πυρομαχικά. Περιμέναμε από στιγμή σε στιγμή να εκδηλώσουν την τελική επίθεσή
τους. Ελπίδα δεν υπήρχε πια. Ήταν όλα χαμένα. Ο αγώνας συμβολικός. Για την τιμή των
όπλων. Ο Λοχαγός Βασίλης Ροκκάς διέταξε επίθεση. Οι ευρισκόμενοι στους πάνω ορόφους
δεν λάβαμε γνώση της διαταγής. Οι καταδρομείς του πρώτου ορόφου, γύρω στα 15 – 20
άτομα, όρμησαν προς τα έξω. Στην προσπάθεια για διάνοιξη του κλοιού κάποιοι έπεσαν. Ο Λοχαγός τραυματίστηκε. Οι Τούρκοι συνέχισαν το σφυροκόπημα. Μας φώναζαν στα
ελληνικά: ‘‘Κομάντος παραδοθείτε. Ξέρουμε ότι είστε πάνω στην πολυκατοικία.’’ Με
μηδενικές πιθανότητες σωτηρίας ανταποδίδαμε μερικώς το πυρ, λόγω έλλειψης
πυρομαχικών. Σε λίγο κτυπήθηκε δίπλα μου ένας σύντροφος. Δέχθηκε ριπή στο στομάχι. Ο
πόνος ανυπόφορος. Σε σημείο που να επιζητείς το θάνατο. Προσπαθούσα να τον
παρηγορήσω. ‘‘Περίμενε. Μόλις φύγουν θα σε μεταφέρω.’’ Έμεινε πεσμένος για ένα περίπου
τέταρτο. Από το σημείο που βρισκόμουν δεν μπορούσα να τον πλησιάσω. Του έριχνα κάθε
τόσο κομμάτια από τούβλο στα πόδια για να διαπιστώσω αν είναι ζωντανός. Με κάθε κομμάτι
που του έριχνα μετακινούσε ελαφρά κι ανεπαίσθητα το σώμα του. Του μιλούσα συνεχώς.
‘‘Άντεξε ακόμα λίγο. Θα σε πάρω κάτω μόλις νυχτώσει’’. Μετά από μισή περίπου ώρα, όταν
του μίλησα και πάλι δεν μου απάντησε. Παρέμεινε σιωπηλός κι ακίνητος.
Εκείνη τη στιγμή, στηριζόμενος με την πλάτη στη δοκό, προσπάθησα να τον
προσεγγίσω. Δέχθηκα μια σφαίρα στο γόνατο. Πέρασαν 2 – 3 λεπτά για να νιώσω τον πόνο.
Με κομμάτι από το χιτώνιό μου έδεσα το τραύμα. Όπως ήμουν τώρα πλησίον του Δεκανέα
διαπίστωσα πως ήταν νεκρός. Έπλεε στο αίμα. Σύρθηκα αργά – αργά πίσω. Είχε ήδη
νυχτώσει. Σταμάτησαν οι πυροβολισμοί. Οι Τούρκοι υπέθεσαν πως ουδείς έμεινε ζωντανός κι
έτσι άρχισαν να προχωρούν προς την Κερύνεια. Δίπλα μου ήταν δυο νεκροί στρατιώτες.
Άρχισα να χάνω περισσότερο αίμα. Δοκίμασα να σηκωθώ, αλλά έπεσα χάμω. Εκεί που έπεσα,
όπως άπλωσα τα χέρια μου, ένιωσα το κορμί κάποιου που πρέπει να ήταν νεκρός.
Τραβήχτηκα ένα μέτρο πιο πέρα. Πλήρης ησυχία. Νεκρική. Δυο αδελφοί με βοήθησαν να
βαδίσω μέχρι το ισόγειο. Προσπάθησαν να με μεταφέρουν μαζί τους προς το βουνό, μέσω
Πέλλαπαϊς, για να μεταβούμε τελικά στη Λευκωσία. Δεν δέχθηκα, γιατί θα τους έθετα κι
αυτούς σε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο.
Μόλις έφυγαν, σύμπτυξα το καλασνίκωφ, το χρησιμοποίησα ως υποστήριγμα και
προχώρησα. Απομακρύνθηκα από την πολυκατοικία, εισήλθα σ’ ένα σπίτι, αφού πέρασα από
την αυλή. Ξάπλωσα στον καναπέ. Αμέσως αποκοιμήθηκα. Σε λίγη ώρα ξύπνησα από κάποιες
ομιλίες. Εγκαταλείποντας το σπίτι στις 23 Ιουλίου, εξαφάνισα κάθε ίχνος της εκεί παρουσίας
μου και ιδιαίτερα τις κηλίδες αίματος από το τραύμα μου, που πιστά μ’ ακολουθούσαν. Πήγα
σ’ ένα χωράφι πιο κάτω και χώθηκα στην κουφάλα μιας μεγάλης ελιάς. Έμεινα εκεί
σκεπτόμενος πώς να ενεργήσω. Επικρατούσε τόση ηρεμία και ησυχία, που η Κερύνεια
έμοιαζε με έρημη πόλη. Στην κουφάλα έμεινα για μια περίπου ώρα. Σε κάποια στιγμή κοίταξα
το πόδι μου. Είχε γεμίσει μυρμήγκια από το αίμα που στέγνωσε στην πληγή. Η κάλτσα
κόλλησε στο πόδι μου και στο άρβυλο. Προχώρησα και είδα ένα σπίτι με χαμηλά παράθυρα.
Για καλή μου τύχη ήταν τα εξώφυλλα ανοικτά κι έτσι μπόρεσα να μπω μέσα.
Βρέθηκα στο υπνοδωμάτιο κι έπεσα στο στρώμα. Αμέσως έπλυνα το πόδι μου. Αφού
λούθηκα, τύλιξα τα στρατιωτικά ρούχα μου σ’ ένα προσόψιο και τα έκρυψα στο ερμάρι του
λουτρού, μαζί με τα άρβυλα. Το όπλο το έβαλα στο κάτω μέρος. Φόρεσα ρούχα πολιτικά που
ευτυχώς βρήκα στο μέγεθός μου. Σε λίγο έσπαζε το γυαλί της εξώθυρας. Στη συνέχεια την
άκουσα να ανοίγει. Μπήκαν οι πρώτοι Τούρκοι στρατιώτες και πρόταξαν τα όπλα τους κατά
πάνω μου…

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄

Η ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ

Το Κάστρο της Κερύνειας , όπως λέει και το όνομα του, βρίσκετε στο λιμάνι της
κατεχόμενης Κερύνειας της Κύπρου.
Χτίστηκε αρχικά απο τους Ρωμαίους και τον 7ο αιώνα ανακατασκευάστηκε από τους
Βυζαντινούς στη προσπάθεια τους να προστατεύσουν την πόλη από τις αραβικές επιδρομές.
Ανακαινίστηκε τον 11ο αιώνα για να ανακαινιστεί πάλι από τους Λουζιτανούς ηγεμόνες της
Κύπρου. Τον 13ο αιώνα μέσα στο κάστρο χτίστηκαν βασιλικά διαμερίσματα τα οποία
γκρεμίστηκαν αργότερα από τους Ενετούς. Οι Ενετοί ανακαίνισαν εκ νέου το κάστρο,
ισχυροποιώντας τα τείχη του και κατασκευάζοντας νέους πύργους. Το 1550 πέρασε στην
κατοχή των Τούρκων όπου χρησιμοποιήθηκε σαν φυλακή ακόμα και από τους Βρετανούς.
Σε αίθουσα του κάστρου βρίσκετε το Πλοίο της Κερύνειας, αρχαίο σκαρί πλοίου του
3ου αιώνα π.Χ. , που έχει ανεβρεθεί στη θάλασσα ανελκύθηκε και συναρμολογήθηκε
Το 1955 από το κάστρο δραπέτευσαν 16 αγωνιστές του ΕΟΚΑ χρησιμοποιώντας
σεντόνια για να κατέβουν από τις επάλξεις. Μετά το 1960 το κάστρο χρησιμοποιήθηκε για
πολιτιστικές εκδηλώσεις .

ΚΥΡΙΑΚΗ 21 Ιουλίου 1974

Η επομένη της τουρκικής εισβολής και στο κάστρο της Κερύνειας, βρίσκονται
αποκλεισμένοι καμιά σαρανταριά Ελληνοκύπριοι ναύτες και στρατιώτες. Γύρω στο
μεσημέρι, πλησιάζουν το κάστρο τρία άρματα μεταφοράς προσωπικού «Μ113» με
διακριτικά της Εθνοφρουράς. Οι στρατιώτες και οι ναύτες τα αντικρίζουν με
ζητωκραυγές, και τρεις από αυτούς, σπεύδουν να τα υποδεχθούν με αισθήματα
ενθουσιασμού. Οι άλλοι φαντάροι παρακολουθούν από τις πολεμίστρες του Κάστρου, και
ένας από αυτούς κρατά την ελληνική σημαία και φωνάζει κάτω χωρίς να λάβει
απάντηση.
Μέσα στα άρματα δεν βρίσκονταν σύντροφοι αλλά εχθροί, που όπλισαν το
πενηντάρι και έβαλαν στο ψαχνό. Αρχισε μάχη. Οι εισβολείς κτυπούν με βαρέα όπλα και οι
ελεύθεροι πολιορκημένοι, αμύνονται με τα πενιχρά μέσα που διαθέτουν. Ενας από αυτούς,
που μιλούσε λίγα τούρκικα, κατέβηκε στους χαμηλούς πύργους του κάστρου και φώναξε
στους Τούρκους που επάνδρωναν το άρμα. Οι τελευταίοι άνοιξαν την πίσω πόρτα, από την
οποία ο φαντάρος έριξε χειροβομβίδες και τους εξόντωσε. Ακολούθησε σύγχυση,
γεγονός που επέτρεψε στην πρώτη ομάδα των αποκλεισμένων να αποδράσουν από
μυστική έξοδο και μια χαράδρα έξω από την πόλη.... Η δεύτερη ομάδα απέδρασε την
επομένη από τη θάλασσα. Η ιστορία αυτή που γράφτηκε με αίμα,ποτέ δεν έγινε γνωστή.
Βρέθηκε ύστερα από 32 χρ όνια
η σημαία των πολεμιστών του Κάστρου της Κερύνειας
Τον Απρίλιο του 2006, ένας Τουρκοκύπριος πήγε στο οδόφραγμα του Αγίου
Δομετίου και ζήτησε να δει τον επικεφαλής αξιωματικό της Αστυνομίας. Του έδωσε
μια πλαστική τσάντα που είχε μέσα μια σημαία. «Αυτή η σημαία είναι δική σας»,
του είπε. Διακρίνονται οι τρύπες από τα βόλια, ένα μικρό κείμενο στα τούρκικα γραμμένο με
μελάνι και ημερομηνία 7-74. Ηταν η σημαία που κρατούσε ο φαντάρος, στο Κάστρο
της Κερύνειας. Και μια λεπτομέρεια: Δύο από τους τρεις φαντάρους που έσπευσαν να
υποδεχθούν τα άρματα, ακόμη αγνοούνται.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ΄

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ

Για να κάνω μια επεξήγηση των συμπερασμάτων μου θα αναφέρω αυτό που ο
Στρατηγός Μ. Ντεμιρέλ αναφέρει με προβληματισμό, στα απομνημονεύματα του:
«Αναρωτιέμαι σήμερα αν τότε εκείνη η ακτή είχε εμπόδια ή ήταν ναρκοθετημένη!
Τι θα κάναμε; Ποια άλλη ακτή θα επιλέγαμε και θα ερευνούσαμε; Ήταν ποτέ
δυνατόν αφού η επιχείρηση στην Κύπρο θα άρχιζε το πρωί της 20ης Ιουλίου, να
ψάχναμε άλλη ακτή και να την ερευνούσαμε κιόλας; Υπήρχε επαρκής χρόνος;»
Αυτή η παραδοχή από μόνη της δείχνει τον ερασιτεχνισμό με τον οποίο σχεδιάστηκε
από τους Τούρκους η εισβολή. Παρόλο το γεγονός ότι αυτός ο σχεδιασμός γινόταν σε βάθος
χρόνου, την ώρα «Μηδέν» αποδείχτηκε ότι ήταν απόλυτα ερασιτεχνικός, πράγμα που δεν
συνάδει σε καμία περίπτωση, με ένα Στρατό και μία Στρατιωτική Ηγεσία, τόσο
πολυδιαφημισμένων από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, όπως είναι αυτός των Τούρκων!
Γνωρίζουν οι Νεοέλληνες ότι οι Τούρκοι σαν «σημάδι» του χώρου που θα
πραγματοποιούσαν μια Απόβαση είχαν μόνο μια παρακείμενη βραχονησίδα (την
βραχονησίδα Καλαμούλια); Όμως βραχονησίδες υπήρχαν άφθονες στο ευρύ φάσμα της
περιοχής που έγινε η απόβαση! Ποιος πράγματι Στρατός προχωρεί σε μια τόσο σημαντική
απόβαση, η οποία θα καθορίσει σημαντικότατα πολιτικά θέματα για το μέλλον, χωρίς να
διασφαλίσει την πλήρη γνώση του εδάφους της απόβασης και το ακριβές στίγμα της;
Από αφήγηση Τούρκου στρατιώτη του 2ου λόχου του 1ου Συντάγματος Πεζοναυτών
που επέβαιναν σε αποβατικό σκάφος LCU, μαθαίνουμε ότι τα Τούρκικα αποβατικά από
λάθος τους αρχικά πήγαιναν να αποβιβασθούν στις βραχώδεις ακτές της Γλυκιώτισσας (όπου
έδρευε το 251 Τ.Π. της Εθνικής Φρουράς υπό τον Αντισυνταγματάρχη ΠΖ Παύλο Κουρούπη)!
Είναι γνωστό ότι στις ακτές της Γλυκιώτισσας υπάρχουν μόνο βράχοι και ύφαλοι και δεν
ενδείκνυται σε καμιά περίπτωση για αποβατική ενέργεια! Τέτοια γνώση του χώρου είχαν οι
Εισβολείς!

Μπορεί ο οποιοσδήποτε να φαντασθεί ποια θα ήταν μοίρα της αποβατικής δύναμης
αν το ΓΕΕΦ (Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς) είχε διατάξει το «μουδιασμένο» από τα
αντιφατικές εντολές και πληροφορίες 251 Τ.Π. της Γλυκιώτισσας να προωθηθεί, και να ταχθεί
αμυντικά, στην παραλία της απόβασης από την πρώτη στιγμή που αυτή είχε γίνει αντιληπτή;
Πολλώ δε μάλλον αν το ΓΕΕΦ δεν είχε διατάξει το 281 Τ.Π., που έδρευε στην περιοχή
των Πανάγρων (δυτικά της ακτής απόβασης των Τούρκων), να φύγει από την έδρα του
(αφήνοντας εκεί μόνο την φρουρά του Στρατοπέδου) και να σπεύσει προς καταδίωξη του
Μακαρίου και των οπαδών του, στην Πάφο (παρόλο που ήταν ήδη γνωστό ότι ο Μακάριος
ήδη από την 16η Ιουλίου, είχε διαφύγει μέσω Μάλτας, στην Αγγλία). Στην ουσία η δυτική
πλευρά του Πεντεμιλίου ήταν κυριολεκτικά αφύλακτη. Αν ήταν στην θέση του εκείνο το πρωί
της 20ης Ιουλίου, το 281 Τ.Π., και δεν έκανε άσκοπες «βόλτες» στην Κυπριακή επικράτεια, η
πίεση κατά του προγεφυρώματος θα ήταν ασφυκτική και θα αποδιοργάνωνε την διαδικασία
προσέγγισης των τούρκικων αποβατικών με ολέθρια γιά αυτούς αποτελέσματα. Διότι
σημειωτέον οι Τούρκοι δεν κατάφεραν να αποβιβάσουν τον μεγάλο όγκο του 50ου
Συντάγματος Πεζικού παρά μόνο μετά από περίπου 6 ώρες (είχε αρχικά σχεδιαστεί να γίνει
στις 05.30πμ, πάτησαν το πόδι τους τελικά στο Πεντεμίλι στις 07.15πμ αλλά μόνο στις
13.00μμ είχαν καταφέρει να αποβιβάσουν περίπου 3.000 άνδρες. Για αποβίβαση τάνκς ούτε
κουβέντα να γίνεται!

Ο Ανχης (ΠΖ) Π.Κουρούπης (έως σήμερα αγνοούμενος), Διοικητής του 251 Τ.Π.,
έστειλε ότι είχε διαθέσιμο να αντιμετωπίσει το προγεφύρωμα από τα ανατολικά, αλλά η
φυσική κάλυψη του χώρου απόβασης (η οποία απαιτούσε για το δραστικό σφυροκόπημά της,
όπλα καμπύλης τροχιάς, τα οποία επίσης απαιτούσαν οπτική επαφή με τον στόχο για τον
προκεχωρημένο παρατηρητή βολών), την προστάτευε από την επίθεση από τα ανατολικά.
Παρόλα ταύτα οι Τουρκικές Δυνάμεις καθηλώθηκαν από το πυρ των ελαφρών όπλων των
Ελληνοκυπριακών Λόχων, στα οποία προστέθηκαν και οι βολές της 182 Μ.Π.Π. που έβαλε
από τον Πενταδάκτυλο. Είναι γνωστό ότι αυτή η Μοίρα έδρασε χωρίς διαταγές, ευθύς μόλις
άρχισαν τα πυρά του 251 Τ.Π. με πρωτοβουλία του Υποδιοικητή της, Υπολοχαγού (ΠΒ)
Γ.Αντωνακόπουλου (μετέπειτα Α/ΓΕΣ και Α/ΓΕΕΘΑ), ο οποίος εκτελούσε χρέη Διοικητού
Μοίρας την συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Αντίθετα με αυτόν ο Διοικητής της 198 Π.Ο.Π., ο
οποίος θα μπορούσε επίσης να ανοίξει πυρ με τα πυροβόλα του κατά του προγεφυρώματος,
από το ύψωμα του Προφήτη Ηλία στον Πενταδάκτυλο, αδράνησε …εν αναμονή διαταγών του
ΓΕΕΦ …ενώ οι Τούρκοι αποβιβάζονταν!

Παρόλα ταύτα, και μολονότι οι Ελληνοκυπριακές δυνάμεις ήταν απελπιστικά ισχνές
απέναντι στον εισβολέα, κατόρθωσαν να καθηλώσουν το προγεφύρωμα σε ένα περιορισμένο
χώρο μήκους 400μ περίπου και βάθους όχι πάνω από 200μ. Η σύγχυση και ο πανικός επίσης
των αποβατικών δυνάμεων ήταν τέτοιος, ώστε την νύχτα, τουρκικό αντιαρματικό βλήμα,
έπληξε το πρόχειρο Κέντρο Επιχειρήσεων των Τούρκων, το οποίο ήταν εγκατεστημένο σε μία
παραθαλάσσια βίλα του Πεντεμιλίου, σκοτώνοντας τον Διοικητή τους Συνταγματάρχη
Ιμπραήμ Καραογλάνογλου και τον Επισμηναγό Φεχμί Ερτζάν. Βέβαια οι Τούρκοι δεν
παραδέχθηκαν ποτέ ότι σκοτώθηκαν από δικά τους πυρά, αλλά η μεταγενέστερη έρευνα
απέδειξε από τον τύπο του αντιαρματικού από το οποίο εβλήθησαν, αλλά και την παντελή
έλλειψη Ελληνοκυπριακών Δυνάμεων από Δυσμάς – κατεύθυνση από την οποία εβλήθησαν,
βάσει της γωνίας πρόσκρουσης του βλήματος – ότι η βολή έγινε από Τουρκικές Δυνάμεις οι
οποίες εξέλαβαν την χρήση φακού και τις κινήσεις στην βίλα, ωσάν να προερχόταν από
Ελληνοκυπριακές Δυνάμεις, που προσπαθούσαν να διεισδύσουν στο προγεφύρωμα,
εκμεταλλευόμενες το σκοτάδι.
Συμπερασματικά μπορούμε πλέον σήμερα με όλα τα στοιχεία που υπάρχουν στα
χέρια μας να πούμε ότι αν το ΓΕΕΦ είχε τάξει το 251 Τ.Π. αμυντικά από το βράδυ της 19ης
προς 20η Ιουλίου στον χώρο που φαινόταν ότι θα γίνει η απόβαση (βάσει της πορείας του
Αποβατικού Στόλου των Τούρκων – όπως κατεγράφη από τα ραντάρ του Αγ.Ανδρέα) ή
τουλάχιστον το είχε θέσει σε επιφυλακή, και άλλες Δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς είχαν
αποσταλεί προληπτικά μέσω της διαβάσεως των Πανάγρων, στα Δυτικά του Πεντεμιλίου - αν
υποθέσουμε ότι το 281 Τ.Π. που έπρεπε να βρίσκεται εκεί, δεν είχε προλάβει να επιστρέψει
από την Πάφο, μέσω Λευκωσίας – και με την συνδρομή των 182 ΜΠΠ και 198 ΠΟΠ που θα
τελούσαν σε κατάσταση επιφυλακής, τότε σίγουρα ο Τούρκος δεν θα είχε πατήσει το πόδι του
στην Κύπρο!

Συνοψίζοντας,παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες του λόχου καταδρομέων του Ροκά, του λόχου Κατούντα, του Κουρούπη, του Κατσάνη, του Τσάκα,σε λίγες ώρες η Κυρήνεια είχε καταληφθεί.Οι 75 εθνοφρουροί που παρέμειναν τελευταίοι υπερασπιστές στο κάστρο της πόλης,διέφυγαν.Ο πληθυσμός της Κυρήνειας και των γύρω χωριών, που δεν είχαν εκκενωθεί γίνονται θύματα μιας πρωτόγνωρης κτηνωδίας...

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974


Αρχική σελίδα