Ο ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ

                                      ΟΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΕΝΟΙ ΤΟΥ ΑΘΩ

Λέει ο Μακρυγιάννης: "Τα μοναστήρια ήταν τα πρώτα προπύργια της Επανάστασης μας...Οι περισσότεροι καλόγεροι σκοτώθηκαν εις τον αγώνα"

Ας δούμε λοιπόν τη στάση της μεγαλύτερης μοναστικής πολιτείας του ελληνικού χώρου (20 μοναστήρια, 500 σκήτες και πάνω από 10.000 καλόγεροι), τα πάμπλουτα μοναστήρια του Αγίου Όρους και τη στάση των καλογήρων του, που σ'εκείνους τους δύσκολους για την πατρίδα καιρούς, το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν ... η τσέπη τους.

Α. Ο ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΠΑΣ
Τον Ιούνιο του 1821 o Εμμανουήλ Παπάς, ο αρχηγός της επανάστασης στη Μακεδονία, άνθρωπος που έδωσε όλα τα υπάρχοντά του στον αγώνα, στρατοπέδευε κοντά στο Σιγγιτικό κόλπο, στη Χαλκιδική. Μετά την επίθεση από το Βεϋράν Πασά αποσύρθηκε στην Κασάνδρεια και από κει, μετά τη μάχη των Βασιλικών και της Γαλάτιστας, κατέφυγε μαζί με 5000 ανθρώπους στο Αγιο Ορος.

Οι μοναχοί του Αγίου Ορους είχαν τάξει στον Εμμανουήλ Παππά και χρηματική βοήθεια και εφόδια και πολεμικό υλικό αλλά, όπως λέει ο Φιλήμων, "οι δ' Αθωνίται, ανάγκην μεγάλην έχοντες βοηθείας στρατιωτικής, υπισχνούντο μεν τότε την μισθοδοσίαν ταύτης (της στρατιωτικής δύναμης του Εμμ. Παπά) αλλ' ου προκατέβαλλον". Με άλλα λόγια, οι καλόγεροι, όταν χρειάστηκαν τον Παππά, φοβούμενοι ότι οι Τούρκοι θα προχωρήσουν στο Αγιο Ορος, του έταξαν τα πάντα, τα οποία αποδείχτηκαν αέρας κοπανιστός.

Ο Εμμ. Παπάς, μη έχοντας άλλους πόρους για τη συντήρηση του στρατεύματος, έχοντας ήδη ξοδέψει όλη τη μεγάλη προσωπική του περιουσία για τον Αγώνα, έδωσε βάση στα αεριτζίδικα λόγια των καλογέρων. Οπως λέει πάλι ο Φιλήμων, ο Εμμ. Παπάς θα μπορούσε να πάρει με τη βία το θησαυρό των μονών, αλλά επειδή ήταν ευσεβής άντρας, ούτε καν το σκέφτηκε, παρ'όλο που ο Υψηλάντης με διαταγή του τον καθιστούσε αρχηγό της επανάστασης στη Χαλκιδική και του έδινε ρητά το δικαίωμα να παίρνει με τη βία ό,τι χρειαζόταν και "να βιάζει τους αναισθητούντας ή αδιαφορούντας εις τα συμφέροντα του έθνους και της πατρίδος των"

Οπως γράφει ο Φιλήμων "έκτοτε οι πολλοί των Αθωιτών ήρξαντο σκέπτεσθαι άλλως, και περί εαυτών μόνον φρόντιζαν", ενώ στην "Ιστορία του ελληνικού έθνους" διαβάζουμε: "Από κείμενο του επαναστάτη μοναχού Νικηφόρου Ιβηρίτη προκύπτει ότι οι ηγούμενοι των περισσότερων μοναστηριών είχαν αποφασίσει σε μυστική σύσκεψη στη Μονή Κουτλουμουσίου να συνθηκολογήσουν με τους Τούρκους και να δεχτούν τους όρους τους, ανάμεσα στους οποίους ήταν να τους παραδώσουν τον Εμμ. Παπά, τον αρχιμανδρίτη της Μονής Εσφιγμένου Κύριλλο, τον ίδιο τον Νικηφόρο Ιβηρίτη και άλλους, ενώ σε ανταπόδοση ο βαλής θα τους χορηγούσε αμνηστία και θα τους επέτρεπε να απολαμβάνουν τα ίδια, όπως και πριν, προνόμια".

Τα "προνόμια" ήταν αυτά που οδηγούσαν την Εκκλησία στο μεγάλο Αγώνα. Για τα προνόμια συνεργαζόταν ο πατριάρχης με το σουλτάνο, για τα προνόμια συμφώνησαν να παραδώσουν τους αγωνιστές στους Τούρκους οι καλόγεροι του Αθω. Ούτε πατρίδα, ούτε ελευθερία ούτε τίποτε απ'αυτά δεν μετρούσαν για τους φουστανοφόρους χριστιανούς. Τα προνόμια... Μόνο!

Γι'αυτό και ο Φιλήμων, χαρακτηρίζει τους καλόγερους του Αγίου Ορους, της μεγαλύτερης μοναστικής πολιτείας στον ελλαδικό χώρο ως "μικρούς στο νου και στην καρδιά που δεν φοβούνται το Θεό και δεν ντρέπονται τους ανθρώπους". Τι κρίμα που ο Μακρυγιάννης δεν το είχε αυτό υπόψη του...
Μέσα στους όρους που δέχτηκαν οι καλόγεροι του Αθω ήταν και η καταβολή των διαφευγόντων κερδών από την έναρξη της επανάστασης, ένα ποσό που έφτανε τα 2,5 εκατομμύρια γρόσια, τα οποία ευχαρίστως πλήρωσαν οι καλόγεροι. Και σημειώνει ο Φιλήμων: "ου μόνον αφοπλίσθησαν και ομήρους προκήνεγκον, αλλά και δυόμιση εκατομμύρια γροσίων απαρίθμησαν, και τη 15η Δεκεμβρίου φρουράν τουρκικήν παρά τα νενομισμένα εδέχθησαν, και την τροφήν αυτής, εκ τρισχιλίων συγκειμένης υπεσχέθησαν(...) Διά τοσούτων εξηγόρασαν ούτοι θυσιών την αβελτηρίαν αυτών" και παρακάτω σημειώνει ότι αν οι καλόγεροι έδιναν με τη θέλησή τους ένα μέρος απ'αυτά που πλήρωσαν στους Τούρκους για να διατηρήσουν τα προνόμιά τους, θα έσωζαν τον τόπο. Αλλά γι'αυτό απαιτούνταν άλλου είδους ιερείς και όχι αυτοί που διοικούσαν τον Αθω.

B. Η ΕΝΤΟΛΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΤΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΠΑ
Ευρισκόμενος ο Εμμ. Παπάς στη Μονή Εσφιγμένου, ο Χασεκή Χαλήλ Βεγής στέλνει φιρμάνι να του παραδώσουν τον Εμμ. Παπά. Σημειώνει σχετικά ο Ιωάννης Φιλήμων:

"Οι πολλοί όμως των ηγουμένων του Ορους, ανεγνωρισμένην είχον ήδη την κυριαρχίαν του σουλτάνου αφήσαντες ελεύθερον εις τας ενεργείας αυτού τον αστυνόμον Χασεκή Χαλήλ βεγήν. (τον οποίο είχαν υπό περιορισμό στον Αθω) Ούτος δε, άμα μαθών διελθόντα εκ των Καρών τον Εμμανουήλ Παπάν εις το μοναστήριον του Εσφιγμένου, διέταξεν αυστηρώς τη 9η Νοεμβρίου την σύλληψιν και τούτου και του συνοδοιπόρου αυτού Νικηφόρου Χαρτοφύλακος, του Ιβηρίτου. Το δε λυπηρότερον, ότι την διαταγήν του Τούρκου υπεστήριξε κατόπιν και ετέρα των προϊσταμένων των δέκα εννέα μοναστηρίων, δι ής διετάσσοντο συγχρόνως ίνα εγκαταλείψωσι τον Εμμανουήλ Παπά, όσοι μοναχοί και κοσμικοί ηκολούθουν τούτον"

Η αλήθεια είναι πως τα 19 μοναστήρια δεν ζήτησαν μόνον να εγκαταλείψουν τον Παπά όσοι τον ακολουθούσαν, αλλά να τους παραδόσουν τον Εμμανουήλ Παπά για να τον δώσουν στους Τούρκους και μάλιστα έστειλαν ανθρώπους για να τον παραλάβουν από τη μονή Εσφιγμένου.

Ας δούμε τι ζητούσαν οι άχρηστοι για την επανάσταση και τη ζωή καλόγεροι από τη Μονή Εσφιγμένου:

"Εις την πανοσιότητάν σας, άγιοι πατέρες του ιερού κοινοβίου Εσφιγμένου.

Χθες ο ενδοξότατος ημών Χασεκή Αγάς μας, σας έγραψε μουρασελέν, διά να πιάσητε ενέχειρον τον Αρχοντα και τους λοιπούς, καθώς και ο ίδιος σας έγραψε. Λοιπόν σας γράφομεν και ημείς οι των είκοσι ιερών μοναστηριών Προϊστάμενοι, οι εν τη ιερά συνάξει, να κάμητε το ίδιον, ομοφώνως δηλαδή, να μας τους φέρητε ενταύθα αναμφιβόλως, και τους ζητούμεν από εσάς αφεύκτως και ιδού οπού σας στέλλομεν επίτηδες ανθρώπους διά να τους πάρουν. Και όσοι ακολουθούν τον Αρχοντα από τους εντοπίους πατέρας, να αφήσουν τον Αρχοντα και να επιστρέψουν εις τα κελλία των. Ει δε και φανούν παρήκοοι, θέλουν υποπέσει εις οργήν μεγάλην και θέλει χάσουν και τα οσπήτιά των. Ομοίως και όσοι κοσμικοί ευρίσκονται με αυτόν, όλοι να τον αφήσουν, διότι και αυτοί και όσοι άλλοι πιασθούν, έχουν να παιδεύωνται. Ταύτα προς είδησίν σας και μένομεν.

αωκα νοεμβρίου ια΄
Απαντες οι εν τη Κοινή Συνάξει των δεκαεννέα ιερών μοναστηριών του Αγίου Ορους".

Η εθελούσια υποταγή του Αθω έκανε τεράστια ζημιά στον Αγώνα, όπως μας πληροφορεί ο Φιλήμων και ουσιαστικά αποδυνάμωσε το μέτωπο της Μακεδονίας, κάνοντας ευκολότερη τη δουλειά των Τούρκων. Γι'αυτό, λέει, οι Ελληνες καταριόνταν τη μονή Βατοπεδίου (ακόμη την καταριούνται αγαπητέ Φιλήμονα) καθώς και τις υπόλοιπες μονές που συνέργησαν στο εθνικό έγκλημα.

Αλλά, αγαπητέ Φιλήμονα, ξεχνάς πως μπορεί μεν να δήλωσαν υποταγή στον Τούρκο, αλλά τα κίνητρά τους ήταν ... υψηλά: ΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ! Το Χρήμα! Η καλοπέρασή τους! Εδώ για τη διατήρηση των προνομίων οι πατριάρχες αφόριζαν την επανάσταση και τους επαναστάτες, έγραφαν "πατρικές διδασκαλίες", παρέδωσαν το Ρήγα στους Τούρκους κι έκαψαν τα γραφτά του, εσένα μια "απλή" υποταγή και προδοσία του Αθω σε πείραξε;

Απλά... να... κρίμα που ο Μακρυγιάννης όταν έγραφε για τα μοναστήρια δεν είχε υπόψη του τους 10.000 προσκυνημένους και τους 19 τουρκόψυχους ηγούμενους του Αθω.

(Συντακτης του κειμενου ειναι ο εκπαιδευτικος Κωνσταντινος Θεοδωριδης)


Αρχική σελίδα