A. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
To 1787 ξεκινάει ο δεύτερος ρωσοτουρκικός πόλεμος. Είχε προηγηθεί η ελληνική επανάσταση του 1770, στο πλαίσιο του πρώτου πολέμου των Τούρκων με τους Ρώσους, που έπιασε στον ύπνο Τούρκους και πατριαρχείο σχετικά με τις διαθέσεις των υποδούλων Ελλήνων. Μέχρι τότε δεν υπήρχε υπόνοια οποιασδήποτε εξέγερσης και η επανάσταση του 1770 αιφνιδίασε τους Οθωμανούς και τους υπηρέτες τους.
Ο πόλεμος αυτός οδήγησε στην επανάσταση των υποδούλων Ελλήνων του Μωριά οι οποίοι είδαν την εμπλοκή της Ρωσίας σαν μία πρώτης τάξης ευκαιρία για την αποτίναξη της "θεόσταλτης", "ευεργετικότατης" και "θεοπρόβλητης" (κατά το πατριαρχείο) τουρκικής δουλείας. Η επανάσταση αυτή, που κράτησε 4 χρόνια (1770-1774) θεωρείται η πλέον σημαντική εξέγερση των Ελλήνων πριν το γενικό Ξεσηκωμό του 1821.
Ανεξάρτητα από το τελικό της αποτέλεσμα, η επανάσταση του 1770 έδωσε το σήμα στο σουλτάνο και στο πατριαρχείο πως οι ώρες της σκλαβιάς ήταν πλέον μετρημένες, καθώς το έθνος άρχισε να σκέφτεται σοβαρά την ελευθερία του. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την ένταση της προσοχής του πατριαρχείου, το οποίο είχε αναλάβει τη διατήρηση του "ρεαγιαλικίου", ώστε στο μέλλον να αποφευχθούν παρόμοιες κινήσεις, κάτι που μπορεί εύκολα να διαπιστωθεί τόσο από την πληθώρα και το περιεχόμενο των πατριαρχικών εγκυκλίων και αφορισμών, όσο και από τη λυσσώδη αντεπανασταστική δράση του πατριαρχείου τα τελευταία 30 χρόνια πριν την Επανάσταση.
Ετσι, στο δεύτερο ρωσοτουρκικό πόλεμο και με τον Κατσώνη να αλωνίζει στο Αιγαίο, μόνος του (κυρίως) ή σε σύμπραξη με το Lorenzi, οι Οθωμανοί και το πατριαρχείο φοβήθηκαν μια νέα εξέγερση των Ελλήνων. Ηδη οι Σουλιώτες είχαν ξεσηκωθεί εκ νέου και υπήρχε ο φόβος να ξεσηκωθούν πάλι και οι "υπόλοιποι" ραγιάδες. Ο πατριάρχης Προκόπιος, στο πλαίσιο των καθηκόντων του, ως τοποτηρητή της τουρκικής δουλείας, προέβηκε στις ακόλουθες ενέργειες, πάντα "για το καλό των Ελλήνων" (όπως θα ισχυριστεί ενδεχομένως και βλακωδώς ο ανεκδιήγητος απολογητής):
- Στρατολόγησε 3.800 άνδρες συνολικά για να επανδρώσουν τον τουρκικό στόλο
- Φορολόγησε τους Ελληνες με 5.000 οκάδες αργύρου για τις ανάγκες των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.
- Eστειλε σωρηδόν επιστολές και εγκυκλίους με τις οποίες ζητούσε από τους νησιώτες να καταδίδουν, να συλλαμβάνουν, να αλυσοδένουν και να παραδίνουν στους Τούρκους οποιονδήποτε μιλούσε για Επανάσταση των Ελλήνων.
B. ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ
Γενικά οι επιστολές του πατριάρχη Προκόπιου πασά ήταν όλες στο ίδιο πνεύμα. Στάλθηκαν προς τον Επίσκοπο Παροναξίας Νεόφυτο και αφού αναθεμάτιζε όλους αυτούς που όχι μόνο ξεσηκώνονταν εναντίον του πολυχρονεμένου αφεντικού του αλλά και αυτούς που μιλούσαν για επανάσταση, ζητάει από το Νεόφυτο να μεριμνήσει ώστε να καταδίδονται ή να παραδίνονται από τους ίδιους σιδεροδέσμιοι στους Τούρκους ή (ακόμη καλύτερα) να στέλνονται με άνθρωπο της επισκοπής στο πατριαρχείο ώστε να τους παραδόσει ο ίδιος ο πατριάρχης στο σουλτάνο, ως δείγμα της υπέρτατης αφοσίωσής του στους Οθωμανούς.
Τα σημαντικότερα σημεία των επιστολών αυτών:
- Η πίστη των χριστιανών είναι ταυτόσημη με το "σαδακάτι" (τον όρκο υποταγής των ραγιάδων). Και τα δύο απειλούνται από τους "πράκτορες του εχθρού" (των Ρώσων) που μπορεί να είναι και καλόγεροι.
"...είναι ενδεχόμενον εκείνοι (οι Ρώσοι) με απατηλάς πανουργίας να κινούν και εις τους αυτόθι μεμακρυσμένους ανθρώπους των εκ μέρους των με σχήμα καλογήρων, δια να περιέρχωνται και να απατώσι τους απλουστέρους, και με πανουργίαν και δολιότητα να διαφθείρωσι την πίστιν και το σαδακάτι των αυτόθι ρεαγιάδων της κραταιάς βασιλείας..."
- Επίσης, οι πράκτορες μπορεί να ξεσηκώνουν τους κατοίκους είτε με φυλλάδια είτε με λόγια.
"να περιεργάζεσαι μήπως εκ μέρους των πολεμίων προχωρέση εις τους αυτόθι χριστιανούς επαρχιώτας σου εγγράφως η αγράφως κανένα ζιζάνιον"
- Αν βρεις κανέναν καλόγερο τέτοιο, αλυσόδεσέ τον αμέσως και στείλτον στην Κωνσταντινούπολη για τα περαιτέρω "και όπου εύρης τοιούτον κακοκαλόγηρον οπού να είναι το γένος του και η πατρίς του και η πολιτεία του άγνωστος και αφανής, και οπού να περιέρχηται χωρίς σενέτια, ευθύς να τον αλυσοδέσης και ασφαλώς με άνθρωπόν σου σιδηροδέσμιον να τον εξαποστέλλης προς ημάς ενταύθα εις βασιλεύουσαν χωρίς αναβολήν"
- Αλλά και καλόγερος να μην είναι, αν έχει επάνω του επαναστατικά φυλλάδια ή άλλα έντυπα, να κάνεις το ίδιο.
"αν φανή κανένα τοιούτον (ζιζάνιο), ευθύς και χωρίς τινος αναβολής καιρού να πιάνης τον τοιούτον κακόν άνθρωπον, και τα τοιαύτα εξωλέστατα γράμματα, με είδησιν των αυτόθι ζαμπητάδων γράφοντες προς ημάς εν τάχει και ασφαλώς τα περί της υποθέσεως ταύτης"
- Εμείς ξέρουμε τι θα τον κάνουμε στην Κωνσταντινούπολη: Θα τον παραδώσουμε στο σουλτάνο μας (ο θεός να τον έχει καλά), μπας και βγάλουμε λίγο από την υποχρέωση που του έχω (ίσως χρειαστεί να του φιλήσω και την ... ποδιά, όπως έκανα και όταν ζήτησα να με κάνει πατριάρχη).
"να τον πιάνης και σιδηροδέσμιον ασφαλώς να τον εξαποστέλλης ενταύθα εις Κωνσταντινούπολιν με άνθρωπόν σου προς ημάς, δια γράμματός σου δηλωτικού της κακίας του, δια να τον εμφανίσωμεν και τον εγχειρίσωμεν εις υψηλήν Πόρταν"
- Και πρόσεξε κακομοίρη μου επίσκοπε, αν σου ξεφύγει κανείς, αλίμονό σου. Θα πάθεις όσα δε φαντάζεσαι, που αφήνεις τον καθένα να απειλεί το σουλτάνο μας. Τι νομίζεις, τσάμπα τα φοράμε τα ... φουστάνια;
"αν εις κανένα μέρος της επαρχίας σου περιέρχηται τοιούτος καλόγηρος και δεν τον πιάση η ιερωσύνη σου, τότε απροκριματίστως θέλεις πάθει όσα μήτε στοχάζεσαι, δια την αμέλειάν σου ταύτην, χωρίς κανένα έλεος, και θέλεις μετανοεί ανωφελώς"
Αυτά μέχρι το 1789 που έμεινε πατριάρχης ο Προκόπιος. Κατόπιν ανέλαβε ο Νεόφυτος ο Ζ΄ (άλλο φρούτο κι αυτός) που αφόρισε μετά το θάνατό του τον καθηγητή φιλοσοφίας Χριστόδουλο Παμπλέκη γιατί κατηγόρησε ... το παπαδαριό. Μαζί του αφόρισε αυτούς που θα διάβαζαν το βιβλίο του... ακόμη και τον παπά που τον έθαψε...
Συνεχίζεται .... (Συντακτης του κειμενου ειναι ο εκπαιδευτικος Κωνσταντινος Θεοδωριδης)
Αρχική σελίδα
..webp)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Αναρτήσεις
0 αναγνώστες άφησαν σχόλιο:
Δημοσίευση σχολίου